Uyarı: Görüntülemekte oldugunuz Kanun, TBMM Genel Kurulunda kabul edildigi
halidir. Varsa daha sonra yapılan degisiklikleri içermemektedir.

IS KANUNU
Kanun No. 4857 Kabul Tarihi : 22.5.2003
BIRINCI BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç ve kapsam
MADDE 1. - Bu Kanunun amacı isverenler ile bir is sözlesmesine dayanarak çalıstırılan isçilerin çalısma
sartları ve çalısma ortamına iliskin hak ve sorumluluklarını düzenlemektir.
Bu Kanun, 4 üncü maddedeki istisnalar dısında kalan bütün isyerlerine, bu isyerlerinin isverenleri ile
isveren vekillerine ve isçilerine faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır.
Isyerleri, isverenler, isveren vekilleri ve isçiler, 3 üncü maddedeki bildirim gününe bakılmaksızın bu
Kanun hükümleri ile baglı olurlar.

Tanımlar
MADDE 2. - Bir is sözlesmesine dayanarak çalısan gerçek kisiye isçi, isçi çalıstıran gerçek veya tüzel

kisiye yahut tüzel kisiligi olmayan kurum ve kuruluslara isveren, isçi ile isveren arasında kurulan iliskiye is

iliskisi denir. Isveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile

isçinin birlikte örgütlendigi birime isyeri denir.

Isverenin isyerinde ürettigi mal veya hizmet ile nitelik yönünden baglılıgı bulunan ve aynı yönetim

altında örgütlenen yerler (isyerine baglı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma,

muayene ve bakım, beden ve meslekî egitim ve avlu gibi diger eklentiler ve araçlar da isyerinden sayılır.

Isyeri, isyerine baglı yerler, eklentiler ve araçlar ile olusturulan is organizasyonu kapsamında bir

bütündür.

Isveren adına hareket eden ve isin, isyerinin ve isletmenin yönetiminde görev alan kimselere isveren

vekili denir. Isveren vekilinin bu sıfatla isçilere karsı islem ve yükümlülüklerinden dogrudan isveren

sorumludur.

Bu Kanunda isveren için öngörülen her çesit sorumluluk ve zorunluluklar isveren vekilleri hakkında da

uygulanır. Isveren vekilligi sıfatı, isçilere tanınan hak ve yükümlülükleri ortadan kaldırmaz.

Bir isverenden, isyerinde yürüttügü mal veya hizmet üretimine iliskin yardımcı islerinde veya asıl isin bir

bölümünde isletmenin ve isin geregi ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren islerde is alan ve bu is

için görevlendirdigi isçilerini sadece bu isyerinde aldıgı iste çalıstıran diger isveren ile is aldıgı isveren

arasında kurulan iliskiye asıl isveren-alt isveren iliskisi denir. Bu iliskide asıl isveren, alt isverenin isçilerine

karsı o isyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, is sözlesmesinden veya alt isverenin taraf oldugu toplu is

sözlesmesinden dogan yükümlülüklerinden alt isveren ile birlikte sorumludur.

Asıl isverenin isçilerinin alt isveren tarafından ise alınarak çalıstırılmaya devam ettirilmesi suretiyle

hakları kısıtlanamaz veya daha önce o isyerinde çalıstırılan kimse ile alt isveren iliskisi kurulamaz. Aksi

halde ve genel olarak asıl isveren alt isveren iliskisinin muvazaalı isleme dayandıgı kabul edilerek alt

isverenin isçileri baslangıçtan itibaren asıl isverenin isçisi sayılarak islem görürler. Isletmenin ve isin geregi

ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren isler dısında asıl is bölünerek alt isverenlere verilemez.

Isyerini bildirme

MADDE 3. - Bu Kanunun kapsamına giren nitelikte bir isyerini kuran, her ne suretle olursa olsun

devralan, çalısma konusunu kısmen veya tamamen degistiren veya herhangi bir sebeple faaliyetine son veren

ve isyerini kapatan isveren, isyerinin unvan ve adresini, çalıstırılan isçi sayısını, çalısma konusunu, isin

baslama veya bitme gününü, kendi adını ve soyadını yahut unvanını, adresini, varsa isveren vekili veya

vekillerinin adı, soyadı ve adreslerini bir ay içinde bölge müdürlügüne bildirmek zorundadır.

Alt isveren, bu sıfatla mal veya hizmet üretimi için meydana getirdigi kendi isyeri için birinci fıkra

hükmüne göre bildirim yapmakla yükümlüdür.

Istisnalar

MADDE 4.- Asagıda belirtilen islerde ve is iliskilerinde bu Kanun hükümleri uygulanmaz;

a) Deniz ve hava tasıma islerinde,

b) 50'den az isçi çalıstırılan (50 dahil) tarım ve orman islerinin yapıldıgı isyerlerinde veya isletmelerinde,

c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çesit yapı isleri,

d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dısardan baska

biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldıgı islerde,

e) Ev hizmetlerinde,

f) Is saglıgı ve güvenligi hükümleri saklı kalmak üzere çıraklar hakkında,

g) Sporcular hakkında,

h) Rehabilite edilenler hakkında,

ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kisinin çalıstıgı

isyerlerinde.

Su kadar ki;

a) Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve

bosaltma isleri,

b) Havacılıgın bütün yer tesislerinde yürütülen isler,

c) Tarım sanatları ile tarım aletleri, makine ve parçalarının yapıldıgı atölye ve fabrikalarda görülen isler,

d) Tarım isletmelerinde yapılan yapı isleri,

e) Halkın faydalanmasına açık veya isyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahçe isleri,

f) Deniz Is Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım islerinden sayılmayan, denizlerde çalısan su ürünleri

üreticileri ile ilgili isler,

Bu Kanun hükümlerine tabidir.

Esit davranma ilkesi

MADDE 5. - Is iliskisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düsünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri

sebeplere dayalı ayırım yapılamaz.

Isveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalısan isçi karsısında kısmî süreli çalısan isçiye, belirsiz

süreli çalısan isçi karsısında belirli süreli çalısan isçiye farklı islem yapamaz.

Isveren, biyolojik veya isin niteligine iliskin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir isçiye, is sözlesmesinin

yapılmasında, sartlarının olusturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik

nedeniyle dogrudan veya dolaylı farklı islem yapamaz.

Aynı veya esit degerde bir is için cinsiyet nedeniyle daha düsük ücret kararlastırılamaz.

Isçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düsük bir ücretin

uygulanmasını haklı kılmaz.

Is iliskisinde veya sona ermesinde yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davranıldıgında isçi, dört aya

kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan baska yoksun bırakıldıgı haklarını da talep edebilir. 2821

sayılı Sendikalar Kanununun 31 inci maddesi hükümleri saklıdır.

20 nci madde hükümleri saklı kalmak üzere isverenin yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davrandıgını

isçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak, isçi bir ihlalin varlıgı ihtimalini güçlü bir biçimde gösteren bir

durumu ortaya koydugunda, isveren böyle bir ihlalin mevcut olmadıgını ispat etmekle yükümlü olur.

Isyerinin veya bir bölümünün devri

MADDE 6. - Isyeri veya isyerinin bir bölümü hukukî bir isleme dayalı olarak baska birine

devredildiginde, devir tarihinde isyerinde veya bir bölümünde mevcut olan is sözlesmeleri bütün hak ve

borçları ile birlikte devralana geçer.

Devralan isveren, isçinin hizmet süresinin esas alındıgı haklarda, isçinin devreden isveren yanında ise basladıgı

tarihe göre islem yapmakla yükümlüdür.

Yukarıdaki hükümlere göre devir halinde, devirden önce dogmus olan ve devir tarihinde ödenmesi

gereken borçlardan devreden ve devralan isveren birlikte sorumludurlar. Ancak bu yükümlülüklerden

devreden isverenin sorumlulugu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır.

Tüzel kisiligin birlesme veya katılma ya da türünün degismesiyle sona erme halinde birlikte sorumluluk

hükümleri uygulanmaz.

Devreden veya devralan isveren is sözlesmesini sırf isyerinin veya isyerinin bir bölümünün devrinden

dolayı feshedemez ve devir isçi yönünden fesih için haklı sebep olusturmaz. Devreden veya devralan

isverenin ekonomik ve teknolojik sebeplerin yahut is organizasyonu degisikliginin gerekli kıldıgı fesih

hakları veya isçi ve isverenlerin haklı sebeplerden derhal fesih hakları saklıdır.

Yukarıdaki hükümler, iflas dolayısıyla malvarlıgının tasfiyesi sonucu isyerinin veya bir bölümünün

baskasına devri halinde uygulanmaz.

Geçici is iliskisi

MADDE 7.- Isveren, devir sırasında yazılı rızasını almak suretiyle bir isçiyi; holding bünyesi içinde

veya aynı sirketler topluluguna baglı baska bir isyerinde veya yapmakta oldugu ise benzer islerde

çalıstırılması kosuluyla baska bir isverene is görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak

devrettiginde geçici is iliskisi gerçeklesmis olur. Bu halde is sözlesmesi devam etmekle beraber, isçi bu

sözlesmeye göre üstlendigi isin görülmesini, is sözlesmesine geçici is iliskisi kurulan isverene karsı yerine

getirmekle yükümlü olur. Geçici is iliskisi kurulan isveren isçiye talimat verme hakkına sahip olup, isçiye

saglık ve güvenlik risklerine karsı gerekli egitimi vermekle yükümlüdür.

Geçici is iliskisi altı ayı geçmemek üzere yazılı olarak yapılır, gerektiginde en fazla iki defa

yenilenebilir.

Isverenin, ücreti ödeme yükümlülügü devam eder. Geçici is iliskisi kurulan isveren, isçinin kendisinde

çalıstıgı sürede ödenmeyen ücretinden, isçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden isveren ile

birlikte sorumludur.

Isçi, isyerine ve ise iliskin olup kusuru ile sebep oldugu zarardan geçici is iliskisi kurulan isverene karsı

sorumludur. Isçinin geçici sözlesmesinden aksi anlasılmıyorsa, isçinin diger hak ve yükümlülüklerine iliskin

bu Kanundaki düzenlemeler geçici is iliskisi kurulan isverenle olan iliskisine de uygulanır.

Isçiyi geçici olarak devralan isveren grev ve lokavt asamasına gelen bir toplu is uyusmazlıgının tarafı ise,

isçi grev ve lokavtın uygulanması sırasında çalıstırılamaz. Ancak, 2822 sayılı Toplu Is Sözlesmesi, Grev ve

Lokavt Kanununun 39 uncu maddesi hükümleri saklıdır. Isveren, isçisini grev ve lokavt süresince kendi

isyerinde çalıstırmak zorundadır.

Toplu isçi çıkarmaya gidilen isyerlerinde çıkarma tarihinden itibaren altı ay içinde toplu isçi çıkarmanın

konusu olan islerde geçici is iliskisi gerçeklesmez.

IKINCI BÖLÜM

Is Sözlesmesi, Türleri ve Feshi

Tanım ve sekil

MADDE 8. - Is sözlesmesi, bir tarafın (isçi) bagımlı olarak is görmeyi, diger tarafın (isveren) da ücret

ödemeyi üstlenmesinden olusan sözlesmedir. Is sözlesmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir sekle tâbi

degildir.

Süresi bir yıl ve daha fazla olan is sözlesmelerinin yazılı sekilde yapılması zorunludur. Bu belgeler

damga vergisi ve her çesit resim ve harçtan muaftır.

Yazılı sözlesme yapılmayan hallerde isveren isçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalısma kosullarını,

günlük ya da haftalık çalısma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi

belirli ise sözlesmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı

bir belge vermekle yükümlüdür. Süresi bir ayı geçmeyen belirli süreli is sözlesmelerinde bu fıkra hükmü

uygulanmaz. Is sözlesmesi iki aylık süre dolmadan sona ermis ise, bu bilgilerin en geç sona erme tarihinde

isçiye yazılı olarak verilmesi zorunludur.

Türü ve çalısma biçimlerini belirleme serbestisi

MADDE 9 - Taraflar is sözlesmesini, Kanun hükümleriyle getirilen sınırlamalar saklı kalmak kosuluyla,

ihtiyaçlarına uygun türde düzenleyebilirler.

Is sözlesmeleri belirli veya belirsiz süreli yapılır. Bu sözlesmeler çalısma biçimleri bakımından tam

süreli veya kısmî süreli yahut deneme süreli ya da diger türde olusturulabilir.

Sürekli ve süreksiz islerdeki is sözlesmeleri

MADDE 10.- Nitelikleri bakımından en çok otuz is günü süren islere süreksiz is, bundan fazla devam

edenlere sürekli is denir.

Bu Kanunun 3, 8, 12, 13, 14, 15, 17, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 34, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 75,

80 ve geçici 6 ncı maddeleri süreksiz islerde yapılan is sözlesmelerinde uygulanmaz. Süreksiz islerde, bu

maddelerde düzenlenen konularda Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.

Belirli ve belirsiz süreli is sözlesmesi

MADDE 11 – Is iliskisinin bir süreye baglı olarak yapılmadıgı halde sözlesme belirsiz süreli sayılır.

Belirli süreli islerde veya belli bir isin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif

kosullara baglı olarak isveren ile isçi arasında yazılı sekilde yapılan is sözlesmesi belirli süreli is

sözlesmesidir.

Belirli süreli is sözlesmesi, esaslı bir neden olmadıkça, birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamaz. Aksi

halde is sözlesmesi baslangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilir.

Esaslı nedene dayalı zincirleme is sözlesmeleri, belirli süreli olma özelligini korurlar.

Belirli ve belirsiz süreli is sözlesmesi ayırımın sınırları

MADDE 12 - Belirli süreli is sözlesmesi ile çalıstırılan isçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt

is sözlesmesinin süreli olmasından dolayı belirsiz süreli is sözlesmesiyle çalıstırılan emsal isçiye göre farklı

isleme tâbi tutulamaz.

Belirli süreli is sözlesmesi ile çalısan isçiye, belirli bir zaman ölçüt alınarak ödenecek ücret ve paraya

iliskin bölünebilir menfaatler, isçinin çalıstıgı süreye orantılı olarak verilir. Herhangi bir çalısma sartından

yararlanmak için aynı isyeri veya isletmede geçirilen kıdem arandıgında belirli süreli is sözlesmesine göre

çalısan isçi için farklı kıdem uygulanmasını haklı gösteren bir neden olmadıkça, belirsiz süreli is sözlesmesi

ile çalısan emsal isçi hakkında esas alınan kıdem uygulanır.

Emsal isçi, isyerinde aynı veya benzeri iste belirsiz süreli is sözlesmesiyle çalıstırılan isçidir. Isyerinde böyle bir isçi

bulunmadıgı takdirde, o iskolunda sartlara uygun bir isyerinde aynı veya benzer isi üstlenen belirsiz süreli is

sözlesmesiyle çalıstırılan isçi dikkate alınır.

Kısmî süreli ve tam süreli is sözlesmesi

MADDE 13 - Isçinin normal haftalık çalısma süresinin, tam süreli is sözlesmesiyle çalısan emsal isçiye göre önemli

ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözlesme kısmî süreli is sözlesmesidir.

Kısmî süreli is sözlesmesi ile çalıstırılan isçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt is sözlesmesinin kısmî

süreli olmasından dolayı tam süreli emsal isçiye göre farklı isleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalısan isçinin ücret

ve paraya iliskin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal isçiye göre çalıstıgı süreye orantılı olarak ödenir.

Emsal isçi, isyerinde aynı veya benzeri iste tam süreli çalıstırılan isçidir. Isyerinde böyle bir isçi bulunmadıgı

takdirde, o iskolunda sartlara uygun isyerinde aynı veya benzer isi üstlenen tam süreli is sözlesmesiyle çalıstırılan

isçi esas alınır.

Isyerinde çalısan isçilerin, niteliklerine uygun açık yer bulundugunda kısmî süreliden tam süreliye veya tam

süreliden kısmî süreliye geçirilme istekleri isverence dikkate alınır ve bos yerler zamanında duyurulur.

Çagrı üzerine çalısma

MADDE 14. - Yazılı sözlesme ile isçinin yapmayı üstlendigi isle ilgili olarak kendisine ihtiyaç

duyulması halinde is görme ediminin yerine getirileceginin kararlastırıldıgı is iliskisi, çagrı üzerine

çalısmaya dayalı kısmi süreli bir is sözlesmesidir.

Hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde isçinin ne kadar süreyle çalısacagını taraflar

belirlemedikleri takdirde, haftalık çalısma süresi yirmi saat kararlastırılmıs sayılır. Çagrı üzerine

çalıstırılmak için belirlenen sürede isçi çalıstırılsın veya çalıstırılmasın ücrete hak kazanır.

Isçiden is görme borcunu yerine getirmesini çagrı yoluyla talep hakkına sahip olan isveren, bu çagrıyı,

aksi kararlastırılmadıkça, isçinin çalısacagı zamandan en az dört gün önce yapmak zorundadır. Süreye

uygun çagrı üzerine isçi is görme edimini yerine getirmekle yükümlüdür. Sözlesmede günlük çalısma süresi

kararlastırılmamıs ise, isveren her çagrıda isçiyi günde en az dört saat üst üste çalıstırmak zorundadır.

Deneme süreli is sözlesmesi

MADDE 15. - Taraflarca is sözlesmesine bir deneme kaydı konuldugunda, bunun süresi en çok iki ay

olabilir. Ancak deneme süresi toplu is sözlesmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir.

Deneme süresi içinde taraflar is sözlesmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız

feshedebilir. Isçinin çalıstıgı günler için ücret ve diger hakları saklıdır.

Takım sözlesmesi ile olusturulan is sözlesmeleri

MADDE 16. - Birden çok isçinin meydana getirdigi bir takımı temsilen bu isçilerden birinin, takım

kılavuzu sıfatıyla isverenle yaptıgı sözlesmeye takım sözlesmesi denir.

Takım sözlesmesinin, olusturulacak is sözlesmeleri için hangi süre kararlastırılmıs olursa olsun, yazılı

yapılması gerekir. Sözlesmede her isçinin kimligi ve alacagı ücret ayrı ayrı gösterilir.

Takım sözlesmesinde isimleri yazılı isçilerden her birinin ise baslamasıyla, o isçi ile isveren arasında

takım sözlesmesinde belirlenen sartlarla bir is sözlesmesi yapılmıs sayılır. Ancak, takım sözlesmesi

hakkında Borçlar Kanununun 110 uncu maddesi hükmü de uygulanır.

Ise baslamasıyla is sözlesmesi kurulan isçilere ücretlerini isveren veya isveren vekili her birine ayrı ayrı

ödemek zorundadır. Takım kılavuzu için, takıma dahil isçilerin ücretlerinden ise aracılık veya benzeri bir

nedenle kesinti yapılamaz.

Süreli fesih

MADDE 17. - Belirsiz süreli is sözlesmelerinin feshinden önce durumun diger tarafa bildirilmesi

gerekir.

Is sözlesmeleri;

a) Isi altı aydan az sürmüs olan isçi için, bildirimin diger tarafa yapılmasından baslayarak iki hafta sonra,

b) Isi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüs olan isçi için, bildirimin diger tarafa yapılmasından

baslayarak dört hafta sonra,

c) Isi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüs olan isçi için, bildirimin diger tarafa yapılmasından

baslayarak altı hafta sonra,

d) Isi üç yıldan fazla sürmüs isçi için, bildirim yapılmasından baslayarak sekiz hafta sonra,

Feshedilmis sayılır.

Bu süreler asgari olup sözlesmeler ile artırılabilir.

Bildirim sartına uymayan taraf, bildirim süresine iliskin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.

Isveren bildirim süresine ait ücreti pesin vermek suretiyle is sözlesmesini feshedebilir.

Isverenin bildirim sartına uymaması veya bildirim süresine ait ücreti pesin ödeyerek sözlesmeyi

feshetmesi, bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddesi hükümlerinin uygulanmasına engel olmaz. 18 inci

maddenin birinci fıkrası uyarınca bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddelerinin uygulanma alanı dısında

kalan isçilerin is sözlesmesinin, fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildigi durumlarda isçiye

bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödenir. Fesih için bildirim sartına da uyulmaması ayrıca

dördüncü fıkra uyarınca tazminat ödenmesini gerektirir.

Bu maddeye göre ödenecek tazminatlar ile bildirim sürelerine ait pesin ödenecek ücretin hesabında 32

nci maddenin birinci fıkrasında yazılan ücrete ek olarak isçiye saglanmıs para veya para ile ölçülmesi

mümkün sözlesme ve Kanundan dogan menfaatler de göz önünde tutulur.

Feshin geçerli sebebe dayandırılması

MADDE 18. - Otuz veya daha fazla isçi çalıstıran isyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan isçinin

belirsiz süreli is sözlesmesini fesheden isveren, isçinin yeterliliginden veya davranıslarından ya da

isletmenin, isyerinin veya isin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.

Altı aylık kıdem hesabında bu Kanunun 66 ncı maddesindeki süreler dikkate alınır.

Özellikle asagıdaki hususlar fesih için geçerli bir sebep olusturmaz:

a) Sendika üyeligi veya çalısma saatleri dısında veya isverenin rızası ile çalısma saatleri içinde sendikal

faaliyetlere katılmak.

b) Isyeri sendika temsilciligi yapmak.

c) Mevzuattan veya sözlesmeden dogan haklarını takip için isveren aleyhine idari veya adli makamlara

basvurmak veya bu hususta baslatılmıs sürece katılmak.

d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, dogum, din, siyasi görüs ve benzeri

nedenler.

e) 74 üncü maddede öngörülen ve kadın isçilerin çalıstırılmasının yasak oldugu sürelerde ise gelmemek.

f) Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen

bekleme süresinde ise geçici devamsızlık.

Isçinin altı aylık kıdemi, aynı isverenin bir veya degisik isyerlerinde geçen süreler birlestirilerek hesap

edilir. Isverenin aynı iskolunda birden fazla isyerinin bulunması halinde, isyerinde çalısan isçi sayısı, bu

isyerlerinde çalısan toplam isçi sayısına göre belirlenir.

Isletmenin bütününü sevk ve idare eden isveren vekili ve yardımcıları ile isyerinin bütününü sevk ve

idare eden ve isçiyi ise alma ve isten çıkarma yetkisi bulunan isveren vekilleri hakkında bu madde, 19 ve

21 inci maddeler ile 25 inci maddenin son fıkrası uygulanmaz.

Sözlesmenin feshinde usul

MADDE 19. - Isveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir sekilde

belirtmek zorundadır.

Hakkındaki iddialara karsı savunmasını almadan bir isçinin belirsiz süreli is sözlesmesi, o isçinin

davranısı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Ancak, isverenin 25 inci maddenin (II) numaralı

bendi sartlarına uygun fesih hakkı saklıdır.

Fesih bildirimine itiraz ve usulü

MADDE 20. - Is sözlesmesi feshedilen isçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmedigi veya gösterilen

sebebin geçerli bir sebep olmadıgı iddiası ile fesih bildiriminin tebligi tarihinden itibaren bir ay içinde is

mahkemesinde dava açabilir. Toplu is sözlesmesinde hüküm varsa veya taraflar anlasırlarsa uyusmazlık aynı

sürede özel hakeme götürülür.

Feshin geçerli bir sebebe dayandıgını ispat yükümlülügü isverene aittir. Isçi, feshin baska bir sebebe

dayandıgını iddia ettigi takdirde, bu iddiasını ispatla yükümlüdür.

Dava seri muhakeme usulüne göre iki ay içinde sonuçlandırılır. Mahkemece verilen kararın temyizi

halinde, Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.

Özel hakemin olusumu, çalısma esas ve usulleri çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

Geçersiz sebeple yapılan feshin sonuçları

MADDE 21. - Isverence geçerli sebep gösterilmedigi veya gösterilen sebebin geçerli olmadıgı

mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizligine karar verildiginde, isveren,

isçiyi bir ay içinde ise baslatmak zorundadır. Isçiyi basvurusu üzerine isveren bir ay içinde ise baslatmaz ise,

isçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur.

Mahkeme veya özel hakem feshin geçersizligine karar verdiginde, isçinin ise baslatılmaması halinde

ödenecek tazminat miktarını da belirler.

Kararın kesinlesmesine kadar çalıstırılmadıgı süre için isçiye en çok dört aya kadar dogmus bulunan ücret ve diger

hakları ödenir.

Isçi ise baslatılırsa, pesin olarak ödenen bildirim süresine ait ücret ile kıdem tazminatı, yukarıdaki fıkra

hükümlerine göre yapılacak ödemeden mahsup edilir. Ise baslatılmayan isçiye bildirim süresi verilmemis

veya bildirim süresine ait ücret pesin ödenmemisse, bu sürelere ait ücret tutarı ayrıca ödenir.

Isçi kesinlesen mahkeme veya özel hakem kararının tebliginden itibaren on isgünü içinde ise baslamak

için isverene basvuruda bulunmak zorundadır. Isçi bu süre içinde basvuruda bulunmaz ise, isverence

yapılmıs olan fesih geçerli bir fesih sayılır ve isveren sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu olur.

Bu maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkra hükümleri sözlesmeler ile hiçbir suretle degistirilemez; aksi

yönde sözlesme hükümleri geçersizdir.

Çalısma kosullarında degisiklik ve is sözlesmesinin feshi

MADDE 22. - Isveren, is sözlesmesiyle veya is sözlesmesinin eki niteligindeki personel yönetmeligi ve

benzeri kaynaklar ya da isyeri uygulamasıyla olusan çalısma kosullarında esaslı bir degisikligi ancak

durumu isçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu sekle uygun olarak yapılmayan ve isçi

tarafından altı isgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen degisiklikler isçiyi baglamaz. Isçi degisiklik

önerisini bu süre içinde kabul etmezse, isveren degisikligin geçerli bir nedene dayandıgını veya fesih için

baska bir geçerli nedenin bulundugunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle is

sözlesmesini feshedebilir. Isçi bu durumda 17 ila 21 inci madde hükümlerine göre dava açabilir.

Taraflar aralarında anlasarak çalısma kosullarını her zaman degistirebilir. Çalısma kosullarında

degisiklik geçmise etkili olarak yürürlüge konulamaz.

Yeni isverenin sorumlulugu

MADDE 23. - Süresi belirli olan veya olmayan sürekli is sözlesmesi ile bir isverenin isine girmis olan

isçi, sözlesme süresinin bitmesinden önce yahut bildirim süresine uymaksızın isini bırakıp baska bir

isverenin isine girerse sözlesmenin bu suretle feshinden ötürü, isçinin sorumlulugu yanında, ayrıca yeni

isveren de asagıdaki hallerde birlikte sorumludur:

a) Isçinin bu davranısına, yeni ise girdigi isveren sebep olmussa.

b) Yeni isveren, isçinin bu davranısını bilerek onu ise almıssa.

c) Yeni isveren isçinin bu davranısını ögrendikten sonra dahi onu çalıstırmaya devam ederse.

Isçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı

MADDE 24. - Süresi belirli olsun veya olmasın isçi, asagıda yazılı hallerde is sözlesmesini sürenin

bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

I. Saglık sebepleri:

a) Is sözlesmesinin konusu olan isin yapılması isin niteliginden dogan bir sebeple isçinin saglıgı veya

yasayısı için tehlikeli olursa.

b) Isçinin sürekli olarak yakından ve dogrudan bulusup görüstügü isveren yahut baska bir isçi bulasıcı

veya isçinin isi ile bagdasmayan bir hastalıga tutulursa.

II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) Isveren is sözlesmesi yapıldıgı sırada bu sözlesmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlıs

vasıflar veya sartlar göstermek yahut gerçege uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle

isçiyi yanıltırsa.

b) Isveren isçinin veya ailesi üyelerinden birinin seref ve namusuna dokunacak sekilde sözler söyler,

davranıslarda bulunursa veya isçiye cinsel tacizde bulunursa.

c) Isveren isçiye veya ailesi üyelerinden birine karsı satasmada bulunur veya gözdagı verirse, yahut isçiyi

veya ailesi üyelerinden birini kanuna karsı davranısa özendirir, kıskırtır, sürükler, yahut isçiye ve ailesi

üyelerinden birine karsı hapsi gerektiren bir suç islerse yahut isçi hakkında seref ve haysiyet kırıcı asılsız

agır isnad veya ithamlarda bulunursa.

d) Isçinin diger bir isçi veya üçüncü kisiler tarafından isyerinde cinsel tacize ugraması ve bu durumu

isverene bildirmesine ragmen gerekli önlemler alınmazsa.

e) Isveren tarafından isçinin ücreti kanun hükümleri veya sözlesme sartlarına uygun olarak hesap

edilmez veya ödenmezse,

f) Ücretin parça basına veya is tutarı üzerinden ödenmesi kararlastırılıp da isveren tarafından isçiye

yapabilecegi sayı ve tutardan az is verildigi hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek isçinin

eksik aldıgı ücret karsılanmazsa, yahut çalısma sartları uygulanmazsa.

III. Zorlayıcı sebepler:

Isçinin çalıstıgı isyerinde bir haftadan fazla süre ile isin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya

çıkarsa.

Isverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı

MADDE 25. - Süresi belirli olsun veya olmasın isveren, asagıda yazılı hallerde is sözlesmesini sürenin

bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

I- Saglık sebepleri:

a) Isçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yasayısından yahut içkiye düskünlügünden dogacak bir

hastalıga veya sakatlıga ugraması halinde, bu sebeple dogacak devamsızlıgın ardı ardına üç is günü veya bir ayda

bes is gününden fazla sürmesi.

b) Isçinin tutuldugu hastalıgın tedavi edilemeyecek nitelikte oldugu ve isyerinde çalısmasında sakınca

bulundugunun Saglık Kurulunca saptanması durumunda.

(a) alt bendinde sayılan sebepler dısında isçinin hastalık, kaza, dogum ve gebelik gibi hallerde isveren

için is sözlesmesini bildirimsiz fesih hakkı; belirtilen hallerin isçinin isyerindeki çalısma süresine göre 17

nci maddedeki bildirim sürelerini altı hafta asmasından sonra dogar. Dogum ve gebelik hallerinde bu süre 74

üncü maddedeki sürenin bitiminde baslar. Ancak isçinin is sözlesmesinin askıda kalması nedeniyle isine

gidemedigi süreler için ücret islemez.

II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) Is sözlesmesi yapıldıgı sırada bu sözlesmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya sartlar

kendisinde bulunmadıgı halde bunların kendisinde bulundugunu ileri sürerek, yahut gerçege uygun olmayan

bilgiler veya sözler söyleyerek isçinin isvereni yanıltması.

b) Isçinin, isveren yahut bunların aile üyelerinden birinin seref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi

veya davranıslarda bulunması, yahut isveren hakkında seref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda

bulunması.

c) Isçinin isverenin baska bir isçisine cinsel tacizde bulunması.

d) Isçinin isverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut isverenin baska isçisine satasması veya 84

üncü maddeye aykırı hareket etmesi.

e) Isçinin, isverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, isverenin meslek sırlarını ortaya

atmak gibi dogruluk ve baglılıga uymayan davranıslarda bulunması.

f) Isçinin, isyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç islemesi.

g) Isçinin isverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki isgünü veya bir

ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki is günü, yahut bir ayda üç isgünü isine devam

etmemesi.

h) Isçinin yapmakla ödevli bulundugu görevleri kendisine hatırlatıldıgı halde yapmamakta ısrar etmesi.

ı) Isçinin kendi istegi veya savsaması yüzünden isin güvenligini tehlikeye düsürmesi, isyerinin malı olan

veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya baska esya ve maddeleri otuz günlük

ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba ugratması.

III- Zorlayıcı sebepler:

Isçiyi isyerinde bir haftadan fazla süre ile çalısmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması.

IV- Isçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlıgın 17 nci maddedeki bildirim

süresini asması.

Isçi feshin yukarıdaki bentlerde öngörülen sebeplere uygun olmadıgı iddiası ile 18, 20 ve 21 inci madde

hükümleri çerçevesinde yargı yoluna basvurabilir.

Derhal fesih hakkını kullanma süresi

MADDE 26. - 24 ve 25 inci maddelerde gösterilen ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere

dayanarak isçi veya isveren için tanınmıs olan sözlesmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çesit

davranıslarda bulundugunu diger tarafın ögrendigi günden baslayarak altı is günü geçtikten ve her halde

fiilin gerçeklesmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz. Ancak isçinin olayda maddi çıkar saglaması

halinde bir yıllık süre uygulanmaz.

Bu haller sebebiyle isçi yahut isverenden is sözlesmesini yukarıdaki fıkrada öngörülen süre içinde

feshedenlerin diger taraftan tazminat hakları saklıdır.

Yeni is arama izni

MADDE 27. - Bildirim süreleri içinde isveren, isçiye yeni bir is bulması için gerekli olan is arama iznini

is saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. Is arama izninin süresi günde iki saatten

az olamaz ve isçi isterse is arama izin saatlerini birlestirerek toplu kullanabilir. Ancak is arama iznini toplu

kullanmak isteyen isçi, bunu isten ayrılacagı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu isverene

bildirmek zorundadır.

Isveren yeni is arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye iliskin ücret isçiye ödenir.

Isveren, is arama izni esnasında isçiyi çalıstırır ise isçinin izin kullanarak bir çalısma karsılıgı olmaksızın

alacagı ücrete ilaveten, çalıstırdıgı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.

Çalısma belgesi

MADDE 28. - Isten ayrılan isçiye, isveren tarafından isinin çesidinin ne oldugunu ve süresini gösteren

bir belge verilir.

Belgenin vaktinde verilmemesinden veya belgede dogru olmayan bilgiler bulunmasından zarar gören isçi

veyahut isçiyi isine alan yeni isveren eski isverenden tazminat isteyebilir.

Bu belgeler her türlü resim ve harçtan muaftır.

Toplu isçi çıkarma

MADDE 29. - Isveren; ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri isletme, isyeri veya isin gerekleri

sonucu toplu isçi çıkarmak istediginde, bunu en az otuz gün önceden bir yazı ile, isyeri sendika

temsilcilerine, ilgili bölge müdürlügüne ve Türkiye Is Kurumuna bildirir.

Isyerinde çalısan isçi sayısı:

a) 20 ile 100 isçi arasında ise, en az 10 isçinin,

b) 101 ile 300 isçi arasında ise, en az yüzde on oranında isçinin,

c) 301 ve daha fazla ise, en az 30 isçinin,

Isine 17 nci madde uyarınca ve bir aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi toplu

isçi çıkarma sayılır.

Birinci fıkra uyarınca yapılacak bildirimde isçi çıkarmanın sebepleri, bundan etkilenecek isçi sayısı ve

grupları ile ise son verme islemlerinin hangi zaman diliminde gerçeklesecegine iliskin bilgilerin bulunması

zorunludur.

Bildirimden sonra isyeri sendika temsilcileri ile isveren arasında yapılacak görüsmelerde, toplu isçi

çıkarmanın önlenmesi ya da çıkarılacak isçi sayısının azaltılması yahut çıkarmanın isçiler açısından olumsuz

etkilerinin en aza indirilmesi konuları ele alınır. Görüsmelerin sonunda, toplantının yapıldıgını gösteren bir

belge düzenlenir.

Fesih bildirimleri, isverenin toplu isçi çıkarma istegini bölge müdürlügüne bildirmesinden otuz gün

sonra hüküm dogurur.

Isyerinin bütünüyle kapatılarak kesin ve devamlı suretle faaliyete son verilmesi halinde, isveren sadece

durumu en az otuz gün önceden ilgili bölge müdürlügüne ve Türkiye Is Kurumuna bildirmek ve isyerinde

ilan etmekle yükümlüdür. Isveren toplu isçi çıkarmanın kesinlesmesinden itibaren altı ay içinde aynı

nitelikteki is için yeniden isçi almak istedigi takdirde nitelikleri uygun olanları tercihen ise çagırır.

Mevsim ve kampanya islerinde çalısan isçilerin isten çıkarılmaları hakkında, isten çıkarma bu islerin

niteligine baglı olarak yapılıyorsa, toplu isçi çıkarmaya iliskin hükümler uygulanmaz.

Isveren toplu isçi çıkarılmasına iliskin hükümleri 18, 19, 20 ve 21 inci madde hükümlerinin

uygulanmasını engellemek amacıyla kullanamaz; aksi halde isçi bu maddelere göre dava açabilir.

Özürlü, eski hükümlü ve terör magduru çalıstırma zorunlulugu

MADDE 30. - Isverenler elli veya daha fazla isçi çalıstırdıkları isyerlerinde her yılın Ocak ayı basından

itibaren yürürlüge girecek sekilde Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranlarda özürlü ve eski hükümlü ile

3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun ek 1 inci maddesinin (B) fıkrası uyarınca istihdamı zorunlu olan

terör magduru isçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun islerde çalıstırmakla yükümlüdürler. Bu

kapsamda çalıstırılacak isçilerin toplam oranı yüzde altıdır. Ancak özürlüler için belirlenecek oran, toplam

oranın yarısından az olamaz. Aynı il sınırları içinde birden fazla isyeri bulunan isverenin bu kapsamda

çalıstırmakla yükümlü oldugu isçi sayısı, toplam isçi sayısına göre hesaplanır.

Bu kapsamda çalıstırılacak isçi sayısının tespitinde belirsiz süreli is sözlesmesine ve belirli süreli is

sözlesmesine göre çalıstırılan isçiler esas alınır. Kısmi süreli is sözlesmesine göre çalısanlar, çalısma süreleri

dikkate alınarak tam süreli çalısmaya dönüstürülür.

Oranların hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz, yarım ve daha fazla olanlar tama

dönüstürülür.

Isyerinin isçisi iken sakatlanan, eski hükümlü ya da terör magduru olanlara öncelik tanınır.

Isverenler çalıstırmakla yükümlü oldukları isçileri Türkiye Is Kurumu aracılıgı ile saglarlar.

Bu kapsamda çalıstırılacak isçilerin nitelikleri, hangi islerde çalıstırılabilecekleri, bunların isyerlerinde

genel hükümler dısında baglı olacakları özel çalısma ile meslege yöneltilmeleri, mesleki yönden isverence

nasıl ise alınacakları, Adalet Bakanlıgı ile Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca birlikte çıkarılacak

yönetmelikle düzenlenir.

Yer altı ve su altı islerinde özürlü isçi çalıstırılamaz ve yukarıdaki hükümler uyarınca isyerlerindeki isçi

sayısının tespitinde yer altı ve su altı islerinde çalısanlar hesaba katılmaz.

Bir isyerinden malulen ayrılmak zorunda kalıp da sonradan maluliyeti ortadan kalkan isçiler eski

isyerlerinde tekrar ise alınmalarını istedikleri takdirde, isveren bunları eski isleri veya benzeri islerde bos yer

varsa derhal, yoksa bosalacak ilk ise baska isteklilere tercih ederek, o andaki sartlarla ise almak zorundadır.

Aranan sartlar bulundugu halde isveren is sözlesmesi yapma yükümlülügünü yerine getirmezse, ise alınma

isteginde bulunan eski isçiye altı aylık ücret tutarında tazminat öder.

Eski hükümlü çalıstırılmasında kanunlardaki kamu güvenligi ile ilgili hizmetlere iliskin özel hükümler

saklıdır.

Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranların üstünde özürlü ve eski hükümlü ve terör magduru çalıstıran

isverenlerin kontenjan fazlası isçiler için özürlü ve eski hükümlü çalıstırmakla yükümlü olmadıkları halde

özürlü çalıstıran veya çalısma gücünü yüzde seksenden fazla kaybetmis özürlüyü çalıstıran isverenlerin bu

sekilde çalıstırdıkları her bir özürlü için 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre ödemeleri gereken

isveren sigorta prim hisselerinin yüzde ellisini kendisi, yüzde ellisini Hazine öder.

Bu maddeye aykırılık hallerinde 101 inci madde uyarınca tahsil edilecek para cezaları Türkiye Is

Kurumu bütçesinin Maliye Bakanlıgınca açılacak özel tertibine gelir kaydedilir. Bu hesapta toplanan paralar

özürlü ve eski hükümlülerin mesleki egitim ve mesleki rehabilitasyonu, kendi isini kurma ve bu gibi

projelerde kullanılmak üzere Türkiye Is Kurumuna aktarılır. Toplanan paraların nerelere ve ne kadar

verilecegi Türkiye Is Kurumu Genel Müdürlügünün koordinatörlügünde, Çalısma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlıgı Çalısma Genel Müdürlügü, Is Saglıgı ve Güvenligi Genel Müdürlügü, Özürlüler Idaresi

Baskanlıgı, Adalet Bakanlıgı Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlügü, Türkiye Sakatlar Konfederasyonu ve

en çok isçi ve isvereni temsil eden üst kurulusların birer temsilcilerinden olusan komisyon tarafından karara

baglanır. Komisyonun çalısma usul ve esasları Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca çıkarılacak

yönetmelikle düzenlenir.

Askerlik ve kanundan dogan çalısma

MADDE 31. - Muvazzaf askerlik ödevi dısında manevra veya herhangi bir sebeple silah altına alınan

veyahut herhangi bir kanundan dogan çalısma ödevi yüzünden isinden ayrılan isçinin is sözlesmesi isinden

ayrıldıgı günden baslayarak iki ay sonra isverence feshedilmis sayılır.

Isçinin bu haktan faydalanabilmesi için o iste en az bir yıl çalısmıs olması sarttır. Bir yıldan çok

çalısmaya karsılık her fazla yıl için, ayrıca iki gün eklenir. Su kadar ki bu sürenin tamamı doksan günü

geçemez.

Is sözlesmesinin feshedilmis sayılabilmesi için beklenilmesi gereken süre içinde isçinin ücreti islemez.

Ancak özel kanunların bu husustaki hükümleri saklıdır. Bu süre içinde is sözlesmesinin Kanundan dogan

baska bir sebebe dayanılarak isveren veya isçi tarafından feshedildigi öteki tarafa bildirilmis olsa bile, fesih

için Kanunun gösterdigi süre bu sürenin bitiminden sonra islemeye baslar. Ancak is sözlesmesi belirli süreli

olarak yapılmıs ve sözlesme yukarıda yazılı süre içinde kendiliginden sona eriyorsa bu madde hükümleri

uygulanmaz.

Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla isinden ayrılan isçiler bu ödevin sona ermesinden

baslayarak iki ay içinde ise girmek istedikleri takdirde isveren bunları eski isleri veya benzeri islerde bos yer

varsa derhal, yoksa bosalacak ilk ise baska isteklilere tercih ederek, o andaki sartlarla ise almak zorundadır.

Aranan sartlar bulundugu halde isveren is sözlesmesi yapma yükümlülügünü yerine getirmezse, ise alınma

isteginde bulunan eski isçiye üç aylık ücret tutarında tazminat öder.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Ücret

Ücret ve ücretin ödenmesi

MADDE 32. - Genel anlamda ücret bir kimseye bir is karsılıgında isveren veya üçüncü kisiler tarafından

saglanan ve para ile ödenen tutardır.

Ücret, kural olarak, Türk parası ile isyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir. Ücret

yabancı para olarak kararlastırılmıs ise ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödenebilir.

Emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettigi iddia olunan bir senetle

veya diger herhangi bir sekilde ücret ödemesi yapılamaz.

Ücret en geç ayda bir ödenir. Is sözlesmeleri veya toplu is sözlesmeleri ile ödeme süresi bir haftaya

kadar indirilebilir.

Is sözlesmelerinin sona ermesinde, isçinin ücreti ile sözlesme ve Kanundan dogan para ile ölçülmesi

mümkün menfaatlerinin tam olarak ödenmesi zorunludur.

Meyhane ve benzeri eglence yerleri ve perakende mal satan dükkan ve magazalarda, buralarda çalısanlar

hariç, ücret ödemesi yapılamaz.

Ücret alacaklarında zamanasımı süresi bes yıldır.

Isverenin ödeme aczine düsmesi

MADDE 33. - Isverenin konkordato ilan etmesi, isveren için aciz vesikası alınması veya iflası

nedenleri ile isverenin ödeme güçlügüne düstügü hallerde geçerli olmak üzere, isçilerin is iliskisinden

kaynaklanan son üç aylık ücret alacaklarını karsılamak amacı ile Issizlik Sigortası Fonu kapsamında ayrı bir

Ücret Garanti Fonu olusturulur.

Ücret Garanti Fonu, isverenlerce issizlik sigortası primi olarak yapılan ödemelerin yıllık toplamının

yüzde biridir. Ücret Garanti Fonunun olusumu ve uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Çalısma ve Sosyal

Güvenlik Bakanlıgınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Ücretin gününde ödenmemesi

MADDE 34. - Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dısında ödenmeyen

isçi, is görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kisisel kararlarına dayanarak is görme

borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez.

Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.

Bu isçilerin bu nedenle is akitleri çalısmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni isçi alınamaz, bu isler

baskalarına yaptırılamaz.

Ücretin saklı kısmı

MADDE 35. - Isçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya baskasına devir ve

temlik olunamaz. Ancak, isçinin bakmak zorunda oldugu aile üyeleri için hakim tarafından takdir edilecek

miktar bu paraya dahil degildir. Nafaka borcu alacaklılarının hakları saklıdır.

Kamu makamlarının ve asıl isverenlerin hakedislerinden ücret kesme yükümlülügü

MADDE 36. - Genel ve katma bütçeli dairelerle mahalli idareler veya kamu iktisadi tesebbüsleri yahut

özel kanuna veya özel kanunla verilmis yetkiye dayanılarak kurulan banka ve kuruluslar; asıl isverenler

müteahhide verdikleri her türlü bina, köprü, hat ve yol insası gibi yapım ve onarım islerinde çalısan

isçilerden müteahhit veya taseronlarca ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadıgının kontrolü, ya da

ücreti ödenmeyen isçinin basvurusu üzerine, ücretleri ödenmeyen varsa müteahhitten veya taseronlardan

istenecek bordrolara göre bu ücretleri bunların hakedislerinden öderler.

Bunun için hakedis ödenecegi ilgili idare tarafından isyerinde santiye sefligi isyeri ilân tahtası veya

isçilerin toplu bulundugu yerler gibi isçilerin görebilecegi yerlere yazılı ilân asılmak suretiyle duyurulur.

Ücret alacagı olan isçilerin her hakedis dönemi için olan ücret alacaklarının üç aylık tutarından fazlası

hakkında adı geçen idarelere herhangi bir sorumluluk düsmez.

Anılan müteahhitlerin bu isverenlerdeki her çesit teminat ve hakedisleri üzerinde yapılacak her türlü

devir ve el degistirme islemleri veya haciz ve icra takibi bu iste çalısan isçilerin ücret alacaklarını

karsılayacak kısım ayrıldıktan sonra, kalan kısım üzerinde hüküm ifade eder.

Bir isverenin üçüncü kisiye karsı olan borçlarından dolayı isyerinde bulunan tesisat, malzeme, ham, yarı

islenmis ve tam islenmis mallar ve baska kıymetler üzerinde yapılacak haciz ve icra takibi, bu isyerinde

çalısan isçilerin icra kararının alındıgı tarihten önceki üç aylık dönem içindeki ücret alacaklarını

karsılayacak kısım ayrıldıktan sonra, kalan kısım üzerinde hüküm ifade eder.

Bu maddede kamu tüzel kisilerine ve bazı tesekküllere verilen yetkileri 2 nci maddenin altıncı fıkrası

geregince sorumluluk tasıyan bütün isverenler de kullanmaya yetkilidir.

Ücret hesap pusulası

MADDE 37. - Isveren isyerinde veya bankaya yaptıgı ödemelerde isçiye ücret hesabını gösterir imzalı

veya isyerinin özel isaretini tasıyan bir pusula vermek zorundadır.

Bu pusulada ödemenin günü ve iliskin oldugu dönem ile fazla çalısma, hafta tatili, bayram ve genel tatil

ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her çesit eklemeler tutarının ve vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka

ve icra gibi her çesit kesintilerin ayrı ayrı gösterilmesi gerekir.

Bu islemler damga vergisi ve her çesit resim ve harçtan muaftır.

Ücret kesme cezası

MADDE 38. - Isveren toplu sözlesme veya is sözlesmelerinde gösterilmis olan sebepler dısında isçiye

ücret kesme cezası veremez.

Isçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin isçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi

gerekir. Isçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça basına yahut

yapılan is miktarına göre verilen ücretlerde isçinin iki günlük kazancından fazla olamaz.

Bu paralar isçilerin egitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere Çalısma ve Sosyal

Güvenlik Bakanlıgı hesabına Bakanlıkça belirtilecek Türkiye'de kurulu bulunan ve mevduat kabul etme

yetkisini haiz bankalardan birine, kesildigi tarihten itibaren bir ay içinde yatırılır. Her isveren isyerinde bu

paraların ayrı bir hesabını tutmaya mecburdur. Birikmis bulunan ceza paralarının nerelere ve ne kadar

verilecegi Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanının baskanlık edecegi ve isçi temsilcilerinin de katılacagı bir

kurul tarafından karara baglanır. Bu kurulun kimlerden tesekkül edecegi, nasıl ve hangi esaslara göre

çalısacagı çıkarılacak bir yönetmelikte gösterilir.

Asgari ücret

MADDE 39. - Is sözlesmesi ile çalısan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü isçinin

ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca Asgari Ücret

Tespit Komisyonu aracılıgı ile ücretlerin asgari sınırları en geç iki yılda bir belirlenir.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgının tespit edecegi üyelerden

birinin baskanlıgında Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı Çalısma Genel Müdürü veya yardımcısı, Is

Saglıgı ve Güvenligi Genel Müdürü veya yardımcısı, Devlet Istatistik Enstitüsü Ekonomik Istatistikler

Dairesi Baskanı veya yardımcısı, Hazine Müstesarlıgı temsilcisi, Devlet Planlama Teskilatı

Müstesarlıgından konu ile ilgili dairenin baskanı veya yetki verecegi bir görevli ile bünyesinde en çok isçiyi

bulunduran en üst isçi kurulusundan degisik iskolları için seçecekleri bes, bünyesinde en çok isvereni

bulunduran isveren kurulusundan degisik iskolları için seçecegi bes temsilciden kurulur. Asgari Ücret Tespit

Komisyonu en az on üyesinin katılmasıyla toplanır. Kurul, üye oylarının çogunlugu ile karar verir. Oyların

esitligi halinde, Baskanın bulundugu taraf çogunlugu saglamıs sayılır.

Komisyon kararları kesindir. Kararlar Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüge girer.

Komisyonun toplanma ve çalısma sekli, asgari ücretlerin tespiti sırasında uygulanacak esaslar ile baskan,

üye ve raportörlere verilecek huzur hakları Maliye Bakanlıgı ve Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgının

birlikte hazırlayacakları yönetmelikte belirtilir.

Asgari Ücret Tespit Komisyonunun sekretarya hizmetleri, Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı

tarafından yerine getirilir.

Yarım ücret

MADDE 40. - 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebepler

dolayısıyla çalısamayan veya çalıstırılmayan isçiye bu bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için

yarım ücret ödenir.

Fazla çalısma ücreti

MADDE 41. - Ülkenin genel yararları yahut isin niteligi veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla

çalısma yapılabilir. Fazla çalısma, Kanunda yazılı kosullar çerçevesinde, haftalık kırkbes saati asan

çalısmalardır. 63 üncü madde hükmüne göre denklestirme esasının uygulandıgı hallerde, isçinin haftalık

ortalama çalısma süresi, normal haftalık is süresini asmamak kosulu ile, bazı haftalarda toplam kırkbes saati

assa dahi bu çalısmalar fazla çalısma sayılmaz.

Her bir saat fazla çalısma için verilecek ücret normal çalısma ücretinin saat basına düsen miktarının

yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.

Haftalık çalısma süresinin sözlesmelerle kırkbes saatin altında belirlendigi durumlarda yukarıda

belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalısma süresini asan ve kırkbes saate kadar yapılan

çalısmalar fazla sürelerle çalısmalardır. Fazla sürelerle çalısmalarda, her bir saat fazla çalısma için verilecek

ücret normal çalısma ücretinin saat basına düsen miktarının yüzde yirmibes yükseltilmesiyle ödenir.

Fazla çalısma veya fazla sürelerle çalısma yapan isçi isterse, bu çalısmalar karsılıgı zamlı ücret yerine,

fazla çalıstıgı her saat karsılıgında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıstıgı her saat karsılıgında bir saat

onbes dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.

Isçi hak ettigi serbest zamanı altı ay zarfında, çalısma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan

kullanır.

63 üncü maddenin son fıkrasında yazılı saglık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli islerde ve 69

uncu maddede belirtilen gece çalısmasında fazla çalısma yapılamaz.

Fazla saatlerle çalısmak için isçinin onayının alınması gerekir.

Fazla çalısma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmis saatten fazla olamaz.

Fazla çalısma ve fazla sürelerle çalısmaların ne sekilde uygulanacagı çıkarılacak yönetmelikte gösterilir.

Zorunlu nedenlerle fazla çalısma

MADDE 42. - Gerek bir arıza sırasında, gerek bir arızanın mümkün görülmesi halinde yahut makineler

veya araç ve gereç için hemen yapılması gerekli acele islerde, yahut zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkmasında,

isyerinin normal çalısmasını saglayacak dereceyi asmamak kosulu ile isçilerin hepsi veya bir kısmına fazla

çalısma yaptırılabilir. Bu durumda fazla çalısma yapan isçilere uygun bir dinlenme süresi verilmesi

zorunludur.

Su kadar ki, zorunlu sebeplerle yapılan fazla çalısmalar için 41 inci maddenin birinci, ikinci ve üçüncü

fıkraları hükümleri uygulanır.

Olaganüstü hallerde fazla çalısma

MADDE 43. - Seferberlik sırasında ve bu süreyi asmamak sartıyla yurt savunmasının gereklerini

karsılayan isyerlerinde fazla çalısmaya lüzum görülürse islerin çesidine ve ihtiyacın derecesine göre

Bakanlar Kurulu günlük çalısma süresini, isçinin en çok çalısma gücüne çıkarabilir.

Bu suretle fazla çalıstırılan isçiler için verilecek ücret hakkında 41 inci maddenin birinci, ikinci ve

üçüncü fıkraları hükümleri uygulanır.

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalısma

MADDE 44. - Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde isyerlerinde çalısılıp çalısılmayacagı toplu is

sözlesmesi veya is sözlesmeleri ile kararlastırılır. Sözlesmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu

günlerde çalısılması için isçinin onayı gereklidir.

Bu günlere ait ücretler 47 nci maddeye göre ödenir.

Saklı haklar

MADDE 45. - Toplu is sözlesmesi veya is sözlesmelerine hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerde

isçilere tanınan haklara, ücretli izinlere ve yüzde usulü ile çalısan isçilerin bu Kanunla tanınan haklarına

aykırı hükümler konulamaz.

Bu hususlarda isçilere daha elverisli hak ve menfaatler saglayan kanun, toplu is sözlesmesi, is sözlesmesi

veya gelenekten dogan kazanılmıs haklar saklıdır.

Hafta tatili ücreti

MADDE 46. - Bu Kanun kapsamına giren isyerlerinde, isçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye

göre belirlenen is günlerinde çalısmıs olmaları kosulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en

az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.

Çalısılmayan hafta tatili günü için isveren tarafından bir is karsılıgı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir.

Su kadar ki;

a) Çalısmadıgı halde kanunen çalısma süresinden sayılan zamanlar ile günlük ücret ödenen veya

ödenmeyen kanundan veya sözlesmeden dogan tatil günleri,

b) Evlenmelerde üç güne kadar, ana veya babanın, esin, kardes veya çocukların ölümünde üç güne kadar

verilmesi gereken izin süreleri,

c) Bir haftalık süre içinde kalmak üzere isveren tarafından verilen diger izinlerle hekim raporuyla verilen

hastalık ve dinlenme izinleri,

Çalısılmıs günler gibi hesaba katılır.

Zorlayıcı ve ekonomik bir sebep olmadan isyerindeki çalısmanın haftanın bir veya birkaç gününde

isveren tarafından tatil edilmesi halinde haftanın çalısılmayan günleri ücretli hafta tatiline hak kazanmak için

çalısılmıs sayılır.

Bir isyerinde isin bir haftadan fazla bir süre ile tatil edilmesini gerektiren zorlayıcı sebepler ortaya çıktıgı

zaman, 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebeplerden ötürü

çalısılmayan günler için isçilere ödenen yarım ücret hafta tatili günü için de ödenir.

Yüzde usulünün uygulandıgı isyerlerinde hafta tatili ücreti isverence isçiye ödenir.

Genel tatil ücreti

MADDE 47. - Bu Kanun kapsamına giren isyerlerinde çalısan isçilere, kanunlarda ulusal bayram ve

genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalısmazlarsa, bir is karsılıgı olmaksızın o günün ücretleri tam

olarak, tatil yapmayarak çalısırlarsa ayrıca çalısılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.

Yüzde usulünün uygulandıgı isyerlerinde isçilerin ulusal bayram ve genel tatil ücretleri isverence isçiye

ödenir.

Geçici is göremezlik

MADDE 48. - Isçilere geçici is göremezlik ödenegi verilmesi gerektigi zamanlarda geçici is göremezlik

süresine rastlayan ulusal bayram, genel tatil ve hafta tatilleri, ödeme yapılan kurum veya sandıklar

tarafından geçici is göremezlik ölçüsü üzerinden ödenir.

Hastalık nedeni ile çalısılmayan günlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenen geçici is

göremezlik ödenegi aylık ücretli isçilerin ücretlerinden mahsup edilir.

Ücret sekillerine göre tatil ücreti

MADDE 49. - Isçinin tatil günü ücreti çalıstıgı günlere göre bir güne düsen ücretidir.

Parça basına, akort, götürü veya yüzde usulü ile çalısan isçilerin tatil günü ücreti, ödeme döneminde

kazandıgı ücretin aynı süre içinde çalıstıgı günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır.

Saat ücreti ile çalısan isçilerin tatil günü ücreti saat ücretinin yedibuçuk katıdır.

Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli oldugu hallerde dahi aylıgı tam olarak ödenen aylık ücretli

isçilere 46, 47 ve 48 inci maddenin birinci fıkrası hükümleri uygulanmaz. Ancak bunlardan ulusal bayram

ve genel tatil günlerinde çalısanlara ayrıca çalıstıgı her gün için bir günlük ücreti ödenir.

Tatil ücretine girmeyen kısımlar

MADDE 50. - Fazla çalısma karsılıgı olarak alınan ücretler, primler, isyerinin temelli isçisi olarak

normal çalısma saatleri dısında hazırlama, tamamlama, temizleme islerinde çalısan isçilerin bu isler için

aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin

tespitinde hesaba katılmaz.

Yüzdelerin ödenmesi

MADDE 51. - Otel, lokanta, eglence yerleri ve benzeri yerler ile içki verilen ve hemen orada yenilip

içilmesi için çesitli yiyecek satan yerlerden "yüzde" usulünün uygulandıgı müesseselerde isveren tarafından

servis karsılıgı veya baska isimlerle müsterilerin hesap pusulalarına "yüzde" eklenerek veya ayrı sekillerde

alınan paralarla kendi istegi ile müsteri tarafından isverene bırakılan yahut da onun kontrolü altında bir araya

toplanan paraları isveren isyerinde çalısan tüm isçilere eksiksiz olarak ödemek zorundadır.

Isveren veya isveren vekili yukarıdaki fıkrada sözü edilen paraların kendisi tarafından alındıgında

eksiksiz olarak isçilere dagıtıldıgını belgelemekle yükümlüdür.

Yüzdelerden toplanan paraların o isyerinde çalısan isçiler arasında yapılan islerin niteligine göre, hangi

esaslar ve oranlar çerçevesinde dagıtılacagı Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca hazırlanacak bir

yönetmelikle gösterilir.

Yüzdelerin belgelenmesi

MADDE 52. - Yüzde usulünün uygulandıgı isyerlerinde isveren, her hesap pusulasının genel toplamını

gösteren bir belgeyi isçilerin kendi aralarından seçecekleri bir temsilciye vermekle yükümlüdür. Bu

belgelerin sekli ve uygulama usulleri is sözlesmelerinde veya toplu is sözlesmelerinde gösterilir.

Yıllık ücretli izin hakkı ve izin süreleri

MADDE 53. - Isyerinde ise basladıgı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl

çalısmıs olan isçilere yıllık ücretli izin verilir.

Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.

Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya islerinde çalısanlara bu Kanunun

yıllık ücretli izinlere iliskin hükümleri uygulanmaz.

Isçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;

a) Bir yıldan bes yıla kadar (bes yıl dahil) olanlara ondört günden,

b) Bes yıldan fazla onbes yıldan az olanlara yirmi günden,

c) Onbes yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,

Az olamaz.

Ancak onsekiz ve daha küçük yastaki isçilerle elli ve daha yukarı yastaki isçilere verilecek yıllık ücretli

izin süresi yirmi günden az olamaz.

Yıllık izin süreleri is sözlesmeleri ve toplu is sözlesmeleri ile artırılabilir.

Yıllık ücretli izne hak kazanma ve izni kullanma dönemi

MADDE 54. - Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında isçilerin, aynı isverenin

bir veya çesitli isyerlerinde çalıstıkları süreler birlestirilerek göz önüne alınır. Su kadar ki, bir isverenin bu

Kanun kapsamına giren isyerinde çalısmakta olan isçilerin aynı isverenin isyerlerinde bu Kanun kapsamına

girmeksizin geçirmis bulundukları süreler de hesaba katılır.

Bir yıllık süre içinde 55 inci maddede sayılan haller dısındaki sebeplerle isçinin devamının kesilmesi halinde bu

boslukları karsılayacak kadar hizmet süresi eklenir ve bu suretle isçinin izin hakkını elde etmesi için gereken bir

yıllık hizmet süresinin bitis tarihi gelecek hizmet yılına aktarılır.

Isçinin gelecek izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık hizmet süresi, bir önceki izin hakkının

dogdugu günden baslayarak gelecek hizmet yılına dogru ve yukarıdaki fıkra ve 55 inci madde hükümleri

geregince hesaplanır.

Isçi yukarıdaki fıkralar ve 55 inci madde hükümlerine göre hesaplanacak her hizmet yılına karsılık, yıllık

iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır.

Aynı bakanlıga baglı isyerleri ile aynı bakanlıga baglı tüzel kisilerin isyerlerinde geçen süreler ve kamu

iktisadi tesebbüsleri yahut özel kanuna veya özel kanunla verilmis yetkiye dayanılarak kurulan banka ve

kuruluslar veya bunlara baglı isyerlerinde geçen süreler, isçinin yıllık ücretli izin hakkının hesaplanmasında

göz önünde bulundurulur.

Yıllık izin bakımından çalısılmıs gibi sayılan haller

MADDE 55. - Asagıdaki süreler yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalısılmıs gibi sayılır:

a) Isçinin ugradıgı kaza veya tutuldugu hastalıktan ötürü isine gidemedigi günler (Ancak, 25 inci

maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen süreden fazlası sayılmaz.).

b) Kadın isçilerin 74 üncü madde geregince dogumdan önce ve sonra çalıstırılmadıkları günler.

c) Isçinin muvazzaf askerlik hizmeti dısında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı

ödevlendirilmesi sırasında isine gidemedigi günler (Bu sürenin yılda 90 günden fazlası sayılmaz.).

d) Çalısmakta oldugu isyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden isin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi

sonucu olarak isçinin çalısmadan geçirdigi zamanın onbes günü (isçinin yeniden ise baslaması sartıyla).

e) 66 ncı maddede sözü geçen zamanlar.

f) Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri.

g) 3153 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan tüzüge göre röntgen muayenehanelerinde çalısanlara

pazardan baska verilmesi gereken yarım günlük izinler.

h) Isçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda isçi

temsilciligi görevlerini yapmaları, çalısma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul,

komisyon ve toplantılara yahut isçilik konuları ile ilgili uluslararası kurulusların konferans, kongre veya

kurullarına isçi veya sendika temsilcisi olarak katılması sebebiyle islerine devam edemedikleri günler.

ı) Isçilerin evlenmelerinde üç güne kadar, ana veya babalarının, eslerinin, kardes veya çocuklarının

ölümünde üç güne kadar verilecek izinler.

j) Isveren tarafından verilen diger izinler ile 65 inci maddedeki kısa çalısma süreleri.

k) Bu Kanunun uygulanması sonucu olarak isçiye verilmis bulunan yıllık ücretli izin süresi.

Yıllık ücretli iznin uygulanması

MADDE 56. - Yıllık ücretli izin isveren tarafından bölünemez.

Bu iznin 53 üncü maddede gösterilen süreler içinde isveren tarafından sürekli bir sekilde verilmesi

zorunludur.

Ancak, 53 üncü maddede öngörülen izin süreleri, tarafların anlasması ile bir bölümü on günden asagı

olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.

Isveren tarafından yıl içinde verilmis bulunan diger ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık

izinleri yıllık izne mahsup edilemez.

Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil

günleri izin süresinden sayılmaz.

Yıllık ücretli izinleri isyerinin kurulu bulundugu yerden baska bir yerde geçirecek olanlara istemde

bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri kosulu ile gidis ve dönüslerinde yolda geçecek süreleri karsılamak

üzere isveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır. Isveren, isyerinde çalısan isçilerin

yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorundadır.

Yıllık izin ücreti

MADDE 57. - Isveren, yıllık ücretli iznini kullanan her isçiye, yıllık izin dönemine iliskin ücretini ilgili

isçinin izine baslamasından önce pesin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.

Bu ücretin hesabında 50 nci madde hükmü uygulanır.

Günlük, haftalık veya aylık olarak belirli bir ücrete dayanmayıp da akort, komisyon ücreti, kâra katılma

ve yüzde usulü ücret gibi belirli olmayan süre ve tutar üzerinden ücret alan isçinin izin süresi için verilecek

ücret, son bir yıllık süre içinde kazandıgı ücretin fiili olarak çalıstıgı günlere bölünmesi suretiyle bulunacak

ortalama üzerinden hesaplanır.

Ancak, son bir yıl içinde isçi ücretine zam yapıldıgı takdirde, izin ücreti isçinin izine çıktıgı ayın bası ile

zammın yapıldıgı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalısılan günlere bölünmesi suretiyle

hesaplanır.

Yüzde usulünün uygulandıgı yerlerde bu ücret, yüzdelerden toplanan para dısında isveren tarafından

ödenir.

Yıllık ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ayrıca ödenir.

Izinde çalısma yasagı

MADDE 58. - Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan isçinin izin süresi içinde ücret karsılıgı bir iste

çalıstıgı anlasılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret isveren tarafından geri alınabilir.

Sözlesmenin sona ermesinde izin ücreti

MADDE 59. - Is sözlesmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde isçinin hak kazanıp da

kullanmadıgı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözlesmenin sona erdigi tarihteki ücreti üzerinden kendisine

veya hak sahiplerine ödenir. Bu ücrete iliskin zamanasımı is sözlesmesinin sona erdigi tarihten itibaren

baslar.

Isveren tarafından is sözlesmesinin feshedilmesi halinde 17 nci maddede belirtilen bildirim süresiyle, 27

nci madde geregince isçiye verilmesi zorunlu yeni is arama izinleri yıllık ücretli izin süreleri ile iç içe

giremez.

Izinlere iliskin düzenlemeler

MADDE 60. - Yıllık ücretli izinlerin, yürütülen islerin niteligine göre yıl boyunca hangi dönemlerde

kullanılacagı, izinlerin ne suretle ve kimler tarafından verilecegi veya sıraya baglı tutulacagı, yıllık izninin

faydalı olması için isveren tarafından alınması gereken tedbirler ve izinlerin kullanılması konusuna iliskin

usuller ve isverence tutulması zorunlu kayıtların sekli Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı tarafından

hazırlanacak bir yönetmelikle gösterilir.

Sigorta primleri

MADDE 61. - Sigortalılara yıllık ücretli izin süresi için ödenecek ücretler üzerinden is kazaları ile

meslek hastalıkları primleri hariç, diger sigorta primlerinin, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunundaki

esaslar çerçevesinde isçi ve isverenler yönünden ödenmesine devam olunur.

Ücretten indirim yapılamayacak haller

MADDE 62. - Her türlü iste uygulanmakta olan çalısma sürelerinin yasal olarak daha asagı sınırlara

indirilmesi veya isverene düsen yasal bir yükümlülügün yerine getirilmesi nedeniyle ya da bu Kanun

hükümlerinden herhangi birinin uygulanması sonucuna dayanılarak isçi ücretlerinden her ne sekilde olursa

olsun eksiltme yapılamaz.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Isin Düzenlenmesi

Çalısma süresi

MADDE 63. - Genel bakımdan çalısma süresi haftada en çok kırkbes saattir. Aksi kararlastırılmamıssa

bu süre, isyerlerinde haftanın çalısılan günlerine esit ölçüde bölünerek uygulanır.

Tarafların anlasması ile haftalık normal çalısma süresi, isyerlerinde haftanın çalısılan günlerine, günde

onbir saati asmamak kosulu ile farklı sekilde dagıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde isçinin haftalık

ortalama çalısma süresi, normal haftalık çalısma süresini asamaz. Denklestirme süresi toplu is sözlesmeleri

ile dört aya kadar artırılabilir.

Çalısma sürelerinin yukarıdaki esaslar çerçevesinde uygulama sekilleri, Çalısma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlıgı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.

Saglık kuralları bakımından günde ancak yedibuçuk saat ve daha az çalısılması gereken isler, Çalısma ve

Sosyal Güvenlik Bakanlıgı ile Saglık Bakanlıgı tarafından müstereken hazırlanacak bir yönetmelikle

düzenlenir.

Telafi çalısması

MADDE 64. - Zorunlu nedenlerle isin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra

isyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle isyerinde normal çalısma sürelerinin önemli ölçüde altında

çalısılması veya tamamen tatil edilmesi ya da isçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, isveren iki

ay içinde çalısılmayan süreler için telafi çalısması yaptırabilir. Bu çalısmalar fazla çalısma veya fazla

sürelerle çalısma sayılmaz.

Telafi çalısmaları, günlük en çok çalısma süresini asmamak kosulu ile günde üç saatten fazla olamaz.

Tatil günlerinde telafi çalısması yaptırılamaz.

Kısa çalısma ve kısa çalısma ödenegi

MADDE 65. - Genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle isyerindeki haftalık çalısma sürelerini

geçici olarak önemli ölçüde azaltan veya isyerinde faaliyeti tamamen veya kısmen geçici olarak durduran

isveren, durumu derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye Is Kurumuna, varsa toplu is sözlesmesi tarafı

sendikaya bir yazı ile bildirir. Talebin uygunlugunun tespiti Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca

yapılır. Bunun usul ve esasları bir yönetmelikle belirlenir.

Yukarıda belirtilen nedenlerle isyerinde geçici olarak en az dört hafta isin durması veya kısa çalısma

hallerinde isçilere çalıstırılmadıkları süre için issizlik sigortasından kısa çalısma ödenegi ödenir. Kısa

çalısma süresi, zorlayıcı sebebin devamı süresini ve herhalde üç ayı asamaz. Isçinin kısa çalısma ödenegine

hak kazanabilmesi için, çalısma süreleri ve issizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından issizlik

ödenegine hak kazanma sartlarını yerine getirmesi gerekir.

Günlük kısa çalısma ödeneginin miktarı, issizlik ödeneginin miktarı kadardır.

Zorlayıcı sebeplerle isyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durması halinde, issizlik

ödenegi ödemeleri 24 üncü maddenin (III) numaralı bendinde ve 40 ıncı maddede öngörülen bir haftalık

süreden sonra baslar.

Kısa çalısma ödenegi aldıgı süre içinde isçinin hastalık ve analık sigortasına ait primler Issizlik Sigortası

Fonu tarafından 2/3 oranında Sosyal Sigortalar Kurumuna aktarılır. Bu primler, sigorta primlerinin

hesabında esas alınan en alt kazanç sınırı üzerinden hesaplanır. Isçi, issizlik ödeneginden yararlanma

süresini doldurmadan tekrar ise baslar ve issizlik sigortasından yararlanmak için 4447 sayılı Kanunun

öngördügü kosullar gerçeklesmeden issiz kalırsa, kısa çalısma ödenegi aldıgı süre çıkarıldıktan sonra, daha

önce hak ettigi issizlik ödenegi süresini dolduruncaya kadar issizlik ödeneginden yararlanır.

Kısa çalısma ödeneginin ödeme süresi içinde ödenmesi gereken geçici is göremezlik ödeneginin miktarı

kısa çalısma ödeneginin miktarından fazla olamaz. Geçici is göremezlik ödeneginin ödendigi dönemde, bu

maddede öngörülen hastalık ve analık sigortası primi ödenmez.

Çalısma süresinden sayılan haller

MADDE 66. - Asagıdaki süreler isçinin günlük çalısma sürelerinden sayılır:

a) Madenlerde, tasocaklarında yahut her ne sekilde olursa olsun yeraltında veya su altında çalısılacak islerde

isçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalısma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için

gereken süreler.

b) Isçilerin isveren tarafından isyerlerinden baska bir yerde çalıstırılmak üzere gönderilmeleri halinde

yolda geçen süreler.

c) Isçinin isinde ve her an is görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıstırılmaksızın ve çıkacak isi

bekleyerek bos geçirdigi süreler.

d) Isçinin isveren tarafından baska bir yere gönderilmesi veya isveren evinde veya bürosunda yahut

isverenle ilgili herhangi bir yerde mesgul edilmesi suretiyle asıl isini yapmaksızın geçirdigi süreler.

e) Çocuk emziren kadın isçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler.

f) Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi, isçilerin

yerlesim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan isyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her

türlü islerde bunların toplu ve düzenli bir sekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler.

Isin niteliginden dogmayıp da isveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla isyerine götürülüp getirilme

esnasında araçlarda geçen süre çalısma süresinden sayılmaz.

Günlük çalısmanın baslama ve bitis saatleri

MADDE 67. - Günlük çalısmanın baslama ve bitis saatleri ile dinlenme saatleri isyerlerinde isçilere

duyurulur.

Isin niteligine göre isin baslama ve bitis saatleri isçiler için farklı sekilde düzenlenebilir.

Ara dinlenmesi

MADDE 68. - Günlük çalısma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve isin geregine

göre ayarlanmak suretiyle isçilere;

a) Dört saat veya daha kısa süreli islerde onbes dakika,

b) Dört saatten fazla ve yedibuçuk saate kadar (yedibuçuk saat dahil) süreli islerde yarım saat,

c) Yedibuçuk saatten fazla süreli islerde bir saat,

Ara dinlenmesi verilir.

Bu dinlenme süreleri en az olup aralıksız verilir.

Ancak bu süreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve isin niteligi göz önünde tutularak sözlesmeler

ile aralı olarak kullandırılabilir.

Dinlenmeler bir isyerinde isçilere aynı veya degisik saatlerde kullandırılabilir.

Ara dinlenmeleri çalısma süresinden sayılmaz.

Gece süresi ve gece çalısmaları

MADDE 69. - Çalısma hayatında "gece" en geç saat 20.00'de baslayarak en erken saat 06.00'ya kadar

geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemdir.

Bazı islerin niteligine ve geregine göre yahut yurdun bazı bölgelerinin özellikleri bakımından, çalısma

hayatına iliskin "gece" baslangıcının daha geriye alınması veya yaz ve kıs saatlerinin ayarlanması, yahut

gün döneminin baslama ve bitme saatlerinin belirtilmesi suretiyle birinci fıkradaki hükmün uygulama

sekillerini tespit etmek yahut bazı gece çalısmalarına herhangi bir oranda fazla ücret ödenmesi usulünü

koymak veyahut gece isletilmelerinde ekonomik bir zorunluluk bulunmayan isyerlerinde isçilerin gece

çalısmalarını yasak etmek üzere yönetmelikler çıkartılabilir.

Isçilerin gece çalısmaları yedibuçuk saati geçemez.

Gece çalıstırılacak isçilerin saglık durumlarının gece çalısmasına uygun oldugu, ise baslamadan önce

alınacak saglık raporu ile belgelenir. Gece çalıstırılan isçiler en geç iki yılda bir defa isveren tarafından

periyodik saglık kontrolünden geçirilirler. Isçilerinin saglık kontrollerinin masrafları isveren tarafından

karsılanır.

Gece çalısması nedeniyle saglıgının bozuldugunu raporla belgeleyen isçiye isveren, mümkünse gündüz

postasında durumuna uygun bir is verir.

Isveren gece postalarında çalıstırılacak isçilerin listelerini ve bu isçiler için ise baslamadan önce alınan

ve periyodik saglık raporlarının bir nüshasını ilgili bölge müdürlügüne vermekle yükümlüdür.

Gece ve gündüz isletilen ve nöbetlese isçi postaları kullanılan islerde, bir çalısma haftası gece çalıstırılan

isçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalısma haftası gündüz çalıstırılmaları suretiyle postalar sıraya konur.

Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetlesme esası da uygulanabilir.

Postası degistirilecek isçi kesintisiz en az onbir saat dinlendirilmeden diger postada çalıstırılamaz.

Hazırlama, tamamlama ve temizleme isleri

MADDE 70. - Genel olarak bir isyerinde belirli çalısma saatlerinden önce veya sonra gerekli olan

hazırlama veya tamamlama yahut temizleme islerinde çalısan isçiler için isin düzenlenmesi ile ilgili

hükümlerden hangilerinin uygulanmayacagı yahut ne gibi degisik sartlar ve usullerle uygulanacagı Çalısma

ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

Çalıstırma yası ve çocukları çalıstırma yasagı

MADDE 71. - Onbes yasını doldurmamıs çocukların çalıstırılması yasaktır. Ancak, ondört yasını

doldurmus ve ilkögretimi tamamlamıs olan çocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelismelerine ve egitime

devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif islerde çalıstırılabilirler.

Çocuk ve genç isçilerin ise yerlestirilmelerinde ve çalıstırılabilecekleri islerde güvenlik, saglık, bedensel,

zihinsel ve psikolojik gelismeleri, kisisel yatkınlık ve yetenekleri dikkate alınır. Çocugun gördügü is onun

okula gitmesine, mesleki egitiminin devamına engel olamaz, onun derslerini düzenli bir sekilde izlemesine

zarar veremez.

Onsekiz yasını doldurmamıs çocuk ve genç isçiler bakımından yasak olan isler ile onbes yasını

tamamlamıs, ancak onsekiz yasını tamamlamamıs genç isçilerin çalısmasına izin verilecek isler, ondört

yasını bitirmis ve ilk ögretimini tamamlamıs çocukların çalıstırılabilecekleri hafif isler ve çalısma kosulları

Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı tarafından altı ay içinde çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

Temel egitimi tamamlamıs ve okula gitmeyen çocukların çalısma saatleri günde yedi ve haftada otuzbes

saatten fazla olamaz. Ancak, onbes yasını tamamlamıs çocuklar için bu süre günde sekiz ve haftada kırk

saate kadar artırılabilir.

Okula devam eden çocukların egitim dönemindeki çalısma süreleri, egitim saatleri dısında olmak üzere,

en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir. Okulun kapalı oldugu dönemlerde çalısma süreleri

yukarıda birinci fıkrada öngörülen süreleri asamaz.

Yer ve su altında çalıstırma yasagı

MADDE 72. - Maden ocakları ile kablo dösemesi, kanalizasyon ve tünel insaatı gibi yer altında veya su

altında çalısılacak islerde onsekiz yasını doldurmamıs erkek ve her yastaki kadınların çalıstırılması yasaktır.

Gece çalıstırma yasagı

MADDE 73. - Sanayie ait islerde onsekiz yasını doldurmamıs çocuk ve genç isçilerin gece çalıstırılması

yasaktır.

Onsekiz yasını doldurmus kadın isçilerin gece postalarında çalıstırılmasına iliskin usul ve esaslar Saglık

Bakanlıgının görüsü alınarak Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca hazırlanacak bir yönetmelikte

gösterilir.

Analık halinde çalısma ve süt izni

MADDE 74. - Kadın isçilerin dogumdan önce sekiz ve dogumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam

onaltı haftalık süre için çalıstırılmamaları esastır. Çogul gebelik halinde dogumdan önce çalıstırılmayacak

sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, saglık durumu uygun oldugu takdirde, doktorun onayı ile

kadın isçi isterse dogumdan önceki üç haftaya kadar isyerinde çalısabilir. Bu durumda, kadın isçinin çalıstıgı

süreler dogum sonrası sürelere eklenir.

Yukarıda öngörülen süreler isçinin saglık durumuna ve isin özelligine göre dogumdan önce ve sonra

gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.

Hamilelik süresince kadın isçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.

Hekim raporu ile gerekli görüldügü takdirde, hamile kadın isçi saglıgına uygun daha hafif islerde

çalıstırılır. Bu halde isçinin ücretinde bir indirim yapılmaz.

Istegi halinde kadın isçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çogul gebelik halinde onsekiz

haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında

dikkate alınmaz.

Kadın isçilere bir yasından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde

toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve

kaça bölünerek kulllanılacagını isçi kendisi belirler. Bu süre günlük

çalısma süresinden sayılır.

Isçi özlük dosyası

MADDE 75. - Isveren çalıstırdıgı her isçi için bir özlük dosyası düzenler. Isveren bu dosyada, isçinin

kimlik bilgilerinin yanında, bu Kanun ve diger kanunlar uyarınca düzenlemek zorunda oldugu her türlü

belge ve kayıtları saklamak ve bunları istendigi zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır.

Isveren, isçi hakkında edindigi bilgileri dürüstlük kuralları ve hukuka uygun olarak kullanmak ve gizli

kalmasında isçinin haklı çıkarı bulunan bilgileri açıklamamakla yükümlüdür.

Yönetmelikler

MADDE 76. - Nitelikleri geregi günlük ve haftalık çalısma sürelerinin 63 üncü maddede öngörüldügü

sekilde uygulanması mümkün olmayan is ve isyerlerinde çalısma sürelerinin günlük yasal çalısma süresini

asmayacak sekilde ve en çok altı aya kadar denklestirme süresi tanınarak uygulanmasını saglayacak usuller

Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca hazırlanacak yönetmeliklerle düzenlenir.

Nitelikleri dolayısıyla devamlı çalıstıkları için durmaksızın birbiri ardına isçi postaları çalıstırılarak

isletilen yahut nöbetlese isçi postaları ile yapılan islerde, çalısma sürelerine, hafta tatillerine ve gece

çalısmalarına ve çalısma ortasındaki zorunlu dinlenmelere dair özel usul ve esaslar Çalısma ve Sosyal

Güvenlik Bakanlıgınca hazırlanacak yönetmeliklerle düzenlenir.

BESINCI BÖLÜM

Is Saglıgı ve Güvenligi

Isverenlerin ve isçilerin yükümlülükleri

MADDE 77. - Isverenler isyerlerinde is saglıgı ve güvenliginin saglanması için gerekli her türlü önlemi

almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, isçiler de is saglıgı ve güvenligi konusunda alınan her türlü

önleme uymakla yükümlüdürler.

Isverenler isyerinde alınan is saglıgı ve güvenligi önlemlerine uyulup uyulmadıgını denetlemek, isçileri

karsı karsıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda

bilgilendirmek ve gerekli is saglıgı ve güvenligi egitimini vermek zorundadırlar. Yapılacak egitimin usul ve

esasları Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Isverenler isyerlerinde meydana gelen is kazasını ve tespit edilecek meslek hastalıgını en geç iki is günü

içinde yazı ile ilgili bölge müdürlügüne bildirmek zorundadırlar.

Bu bölümde ve is saglıgı ve güvenligine iliskin tüzük ve yönetmeliklerde yer alan hükümler isyerindeki

çıraklara ve stajyerlere de uygulanır.

Saglık ve güvenlik tüzük ve yönetmelikleri

MADDE 78. - Saglık Bakanlıgının görüsünü alarak Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı isyerlerinde

is saglıgı ve güvenligi önlemlerinin alınması, makineler, tesisat, araç ve gereçler ile kullanılan maddeler

sebebiyle ortaya çıkabilecek is kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi, yas, cinsiyet ve özel durumları

sebebiyle korunması gereken kisilerin çalısma sartlarının düzenlenmesi amacıyla tüzük ve yönetmelikler

çıkarır.

Ayrıca bu Kanuna tabi isyerlerinde, isçi sayısı, genislik, yapılan is, isin özellikleri, agırlık ve tehlikesi bakımından

hangi isyerleri için kurulmaya baslamadan önce planların Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgının yetkili teskilatına

gösterilerek kurma izni alınacagı bu isyerleri kurulduktan sonra yine aynı makama basvurularak isletme belgesi

alınması gerekecegi, Saglık Bakanlıgının görüsü alınarak Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı tarafından

hazırlanacak bir yönetmelikle belirlenir.

Isin durdurulması veya isyerinin kapatılması

MADDE 79. – Bir isyerinin tesis ve tertiplerinde, çalısma yöntem ve sekillerinde, makine ve

cihazlarında isçilerin yasamı için tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, bu tehlike giderilinceye kadar

isyerlerini is saglıgı ve güvenligi bakımından denetlemeye yetkili iki müfettis, bir isçi ve bir isveren

temsilcisi ile Bölge Müdüründen olusan bes kisilik bir komisyon kararıyla, tehlikenin niteligine göre is

tamamen veya kısmen durdurulur veya isyeri kapatılır. Komisyona kıdemli is müfettisi baskanlık eder.

Komisyonun çalısmaları ile ilgili sekretarya isleri bölge müdürlügü tarafından yürütülür.

Askeri isyerleri ile yurt emniyeti için gerekli maddeler üretilen isyerlerindeki komisyonun yapısı,

çalısma sekil ve esasları Milli Savunma Bakanlıgı ile Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca birlikte

hazırlanacak bir yönetmelikle belirtilir.

Bu maddeye göre verilecek durdurma veya kapatma kararına karsı isverenin yerel is mahkemesinde altı

is günü içinde itiraz etmek yetkisi vardır.

Is mahkemesine itiraz, isin durdurulması veya isyerinin kapatılması kararının uygulanmasını durdurmaz.

Mahkeme itirazı öncelikle görüsür ve altı is günü içinde karara baglar. Kararlar kesindir.

Bir isyerinde çalısan isçilerin yas, cinsiyet ve saglık durumları böyle bir isyerinde çalısmalarına engel

teskil ediyorsa, bunlar da çalısmaktan alıkonulur.

Yukarıdaki fıkralar geregince isyerlerinde isçiler için tehlikeli olan tesis ve tertiplerin veya makine ve

cihazların ne sekilde isletilmekten alıkonulacagı ve bunların ne sekilde yeniden isletilmelerine izin

verilebilecegi, isyerinin kapatılması ve açılması, isin durdurulmasına veya isyerinin kapatılmasına karar

verilinceye kadar acil hallerde alınacak önlemlere iliskin hususlar ile komisyonda görev yapacak isçi ve

isveren temsilcilerinin nitelikleri, seçimi, komisyonun çalısma sekil ve esasları Çalısma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlıgı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

Bir isyerinin kurulmasına ve isletilmesine izin verilmis olması 78 inci maddede öngörülen yönetmelik

hükümlerinin uygulanmasına hiçbir zaman engel olamaz.

Bu maddenin birinci fıkrası geregince makine, tesisat ve tertibat veya isin durdurulması veya isyerinin

kapatılması sebebiyle issiz kalan isçilere isveren ücretlerini ödemeye veya ücretlerinde bir düsüklük

olmamak üzere meslek veya durumlarına göre baska bir is vermeye zorunludur.

Is saglıgı ve güvenligi kurulu

MADDE 80. - Bu Kanuna göre sanayiden sayılan, devamlı olarak en az elli isçi çalıstıran ve altı aydan

fazla sürekli islerin yapıldıgı isyerlerinde her isveren bir is saglıgı ve güvenligi kurulu kurmakla

yükümlüdür.

Isverenler is saglıgı ve güvenligi kurullarınca is saglıgı ve güvenligi mevzuatına uygun olarak verilen

kararları uygulamakla yükümlüdürler.

Is saglıgı ve güvenligi kurullarının olusumu, çalısma yöntemleri, ödev, yetki ve yükümlülükleri Çalısma

ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

Isyeri hekimleri

MADDE 81. - Devamlı olarak en az elli isçi çalıstıran isverenler, Sosyal Sigortalar Kurumunca saglanan

tedavi hizmetleri dısında kalan, isçilerin saglık durumunun ve alınması gereken is saglıgı ve güvenligi

önlemlerinin saglanması, ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu saglık hizmetlerini yürütmek üzere

isyerindeki isçi sayısına ve isin tehlike derecesine göre bir veya daha fazla isyeri hekimi çalıstırmak ve bir

isyeri saglık birimi olusturmakla yükümlüdür.

Isyeri hekimlerinin nitelikleri, sayısı, ise alınmaları, görev, yetki ve sorumlulukları, egitimleri, çalısma sartları,

görevlerini nasıl yürütecekleri ile isyeri saglık birimleri, Saglık Bakanlıgı ve Türk Tabipleri Birliginin görüsü alınarak

Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikte düzenlenir.

Is güvenligi ile görevli mühendis veya teknik elemanlar

MADDE 82. - Bu Kanuna göre sanayiden sayılan, devamlı olarak en az elli isçi çalıstıran ve altı aydan

fazla sürekli islerin yapıldıgı isyerlerinde isverenler, isyerinin is güvenligi önlemlerinin saglanması, is

kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için alınacak önlemlerin belirlenmesi ve uygulanmasının

izlenmesi hizmetlerini yürütmek üzere isyerindeki isçi sayısına, isyerinin niteligine ve tehlikelilik derecesine

göre bir veya daha fazla mühendis veya teknik elemanı görevlendirmekle yükümlüdürler.

Is güvenligi ile görevli mühendis veya teknik elemanların nitelikleri, sayısı, görev, yetki ve

sorumlulukları, egitimleri, çalısma sartları, görevlerini nasıl yürütecekleri, Türk Mühendis ve Mimar Odaları

Birliginin görüsü alınarak Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca çıkarılacak bir yönetmelikle

düzenlenir.

Isçilerin hakları

MADDE 83. - Isyerinde is saglıgı ve güvenligi açısından isçinin saglıgını bozacak veya vücut

bütünlügünü tehlikeye sokacak yakın, acil ve hayati bir tehlike ile karsı karsıya kalan isçi, is saglıgı ve

güvenligi kuruluna basvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini

talep edebilir. Kurul aynı gün acilen toplanarak kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar isçiye

yazılı olarak bildirilir.

Is saglıgı ve güvenligi kurulunun bulunmadıgı isyerlerinde talep, isveren veya isveren vekiline yapılır.

Isçi tesbitin yapılmasını ve durumun yazılı olarak kendisine bildirilmesini isteyebilir. Isveren veya vekili

yazılı cevap vermek zorundadır.

Kurulun isçinin talebi yönünde karar vermesi halinde isçi, gerekli is saglıgı ve güvenligi tedbiri

alınıncaya kadar çalısmaktan kaçınabilir.

Isçinin çalısmaktan kaçındıgı dönem içinde ücreti ve diger hakları saklıdır.

Is saglıgı ve güvenligi kurulunun kararına ve isçinin talebine ragmen gerekli tedbirin alınmadıgı

isyerlerinde isçiler altı is günü içinde, bu Kanunun 24 üncü maddesinin (I) numaralı bendine uygun olarak

belirli veya belirsiz süreli hizmet akitlerini derhal feshedebilir.

Bu Kanunun 79 uncu maddesine göre isyerinde isin durdurulması veya isyerinin kapatılması halinde bu

madde hükümleri uygulanmaz.

Içki veya uyusturucu madde kullanma yasagı

MADDE 84. - Isyerine sarhos veya uyusturucu madde almıs olarak gelmek ve isyerinde alkollü içki

veya uyusturucu madde kullanmak yasaktır.

Isveren; isyeri eklentilerinden sayılan kısımlarda, ne gibi hallerde, hangi zamanda ve hangi sartlarla

alkollü içki içilebilecegini belirleme yetkisine sahiptir.

Alkollü içki kullanma yasagı;

a) Alkollü içki yapılan isyerlerinde çalısan ve isin geregi olarak üretileni denetlemekle görevlendirilen,

b) Kapalı kaplarda veya açık olarak alkollü içki satılan veya içilen isyerlerinde isin geregi alkollü içki

içmek zorunda olan,

c) Isinin niteligi geregi müsterilerle birlikte alkollü içki içmek zorunda olan,

Isçiler için uygulanmaz.

Agır ve tehlikeli isler

MADDE 85. - Onaltı yasını doldurmamıs genç isçiler ve çocuklar agır ve tehlikeli islerde çalıstırılamaz.

Hangi islerin agır ve tehlikeli islerden sayılacagı, kadınlarla onaltı yasını doldurmus fakat onsekiz yasını

bitirmemis genç isçilerin hangi çesit agır ve tehlikeli islerde çalıstırılabilecekleri Saglık Bakanlıgının görüsü

alınarak Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

Agır ve tehlikeli islerde rapor

MADDE 86. - Agır ve tehlikeli islerde çalısacak isçilerin ise girisinde veya isin devamı süresince en az

yılda bir, bedence bu islere elverisli ve dayanıklı oldukları isyeri hekimi, isçi saglıgı dispanserleri, bunların

bulunmadıgı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, saglık ocagı, hükümet veya belediye

hekimleri tarafından verilmis muayene raporları olmadıkça, bu gibilerin ise alınmaları veya iste

çalıstırılmaları yasaktır. Sosyal Sigortalar Kurumu ise ilk giris muayenesini yapmaktan kaçınamaz.

Isyeri hekimi tarafından verilen rapora itiraz halinde, isçi en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi

saglık kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir.

Yetkili memurlar isteyince, bu raporları isveren kendilerine göstermek zorundadır.

Bu raporlar damga vergisi ve her çesit resim ve harçtan muaftır.

On sekiz yasından küçük isçiler için rapor

MADDE 87. - Ondört yasından onsekiz yasına kadar (onsekiz dahil) çocuk ve genç isçilerin ise

alınmalarından önce isyeri hekimi, isçi saglıgı dispanserleri, bunların bulunmadıgı yerlerde sırası ile en

yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, saglık ocagı, hükümet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek isin

niteligine ve sartlarına göre vücut yapılarının dayanıklı oldugunun raporla belirtilmesi ve bunların onsekiz

yasını dolduruncaya kadar altı ayda bir defa aynı sekilde doktor muayenesinden geçirilerek bu iste çalısmaya

devamlarına bir sakınca olup olmadıgının kontrol ettirilmesi ve bütün bu raporların isyerinde saklanarak

yetkili memurların istegi üzerine kendilerine gösterilmesi zorunludur. Sosyal Sigortalar Kurumu ise ilk giris

muayenesini yapmaktan kaçınamaz.

Birinci fıkrada yazılı hekimlerce verilen rapora itiraz halinde, isçi en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu

hastanesi saglık kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir.

Bu raporlar damga vergisi ve her çesit resim ve harçtan muaftır.

Gebe veya çocuk emziren kadınlar için yönetmelik

MADDE 88. - Gebe veya çocuk emziren kadınların hangi dönemlerde ne gibi islerde çalıstırılmalarının

yasak oldugu ve bunların çalısmalarında sakınca olmayan islerde hangi sartlar ve usullere uyacakları, ne

suretle emzirme odaları veya çocuk bakım yurdu (kres) kurulması gerektigi Saglık Bakanlıgının görüsü

alınarak Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

Çesitli yönetmelikler

MADDE 89. - Saglık Bakanlıgının görüsü alınarak Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı;

a) Agır ve tehlikeli islerden baska isler için de isçilerin ise baslamadan hekim muayenesinden

geçirilmelerini,

b) Bazı islerde çalısan isçilerin belirli sürelerde genel olarak saglık muayenesinden geçirilmelerini,

c) Çesitli veya bir kısım islerde çalısan isçilerin saglık durumlarının aksaması, yaptıkları isin ürünlerine

ve genel saglıga yahut birlikte çalıstıkları öteki isçilere zararlı olursa, bu gibilerin o islerden çıkarılmalarını,

d) Ne durumda ve ne gibi sartları haiz olan isyerlerinde banyo, uyku, dinlenme ve yemek yerleri ile isçi

evleri ve isçi egitimi yerleri yapılmasını,

Öngören yönetmelikler hazırlayabilir.

ALTINCI BÖLÜM

Is ve Isçi Bulma

Is ve isçi bulmaya aracılık

MADDE 90. - Is arayanların elverisli oldukları islere yerlestirilmeleri ve çesitli isler için uygun isçiler

bulunmasına aracılık görevi, Türkiye Is Kurumu ve bu hususta izin verilen özel istihdam bürolarınca yerine

getirilir.

YEDINCI BÖLÜM

Çalısma Hayatının Denetimi ve Teftisi

Devletin yetkisi

MADDE 91. - Devlet, çalısma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izler, denetler ve teftis eder. Bu

ödev Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgına baglı ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftis ve denetlemeye

yetkili is müfettislerince yapılır.

Askeri isyerleriyle yurt güvenligi için gerekli maddeler üretilen isyerlerinin denetim ve teftisi konusu ve

sonuçlarına ait islemler Milli Savunma Bakanlıgı ile Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca birlikte

hazırlanacak yönetmelige göre yürütülür.

Yetkili makam ve memurlar

MADDE 92. - 91 inci madde hükmünün uygulanması için is hayatının izlenmesi, denetlenmesi ve

teftisiyle ödevli olan is müfettisleri, isyerlerini ve eklentilerini, isin yürütülmesi tarzını ve ilgili belgeleri,

araç ve gereçleri, cihaz ve makineleri, ham ve islenmis maddelerle, is için gerekli olan malzemeyi 93 üncü

maddede yazılı esaslara uyarak gerektigi zamanlarda ve isçilerin yasamına, saglıgına, güvenligine,

egitimine, dinlenmesine veya oturup yatmasına iliskin tesis ve tertipleri her zaman görmek, arastırmak ve

incelemek ve bu Kanunla suç sayılan eylemlere rastladıgı zaman bu hususta Çalısma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlıgı tarafından çıkarılacak Is Teftisi Tüzügünde açıklanan sekillerde bu halleri önlemek yetkisine

sahiptirler.

Teftis ve denetleme sırasında isverenler, isçiler ve bu isle ilgili görülen baska kisiler izleme, denetleme

ve teftisle görevli is müfettisleri tarafından çagrıldıkları zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gerekli olan

belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek ve birinci fıkrada yazılı görevlerini yapmak için kendilerine

her çesit kolaylıgı göstermek ve bu yoldaki emir ve isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle

yükümlüdürler.

Çalısma hayatını izleme, denetleme ve teftise yetkili is müfettisleri tarafından tutulan tutanaklar aksi

kanıtlanıncaya kadar geçerlidir.

Yetkili memurların ödevi

MADDE 93. - Is hayatını izleme, denetleme ve teftis yetkisi olan is müfettisleri görevlerini yaparlarken

isin normal gidisini ve isyerinin islemesini, inceledikleri konunun niteligine göre mümkün oldugu kadar

aksatmamak, durdurmamak ve güçlestirmemekle ve resmi islemlerin yürütülüp sonuçlandırılması için,

açıklanması gerekmedikçe, isverenin ve isyerinin meslek sırları ve sartları, ekonomik ve ticari hal ve

durumları hakkında gördükleri ve ögrendikleri hususları tamamen gizli tutmak ve kendileri tarafından

bilgileri ve ifadeleri alınan yahut kendilerine basvuran veya ihbarda bulunan isçilerin ve baska kisilerin

isimlerini ve kimliklerini açıklamamakla yükümlüdürler.

Muafiyet

MADDE 94. - Isçi ve isverenlerle bunların meslek kurulusları tarafından kendilerini ilgilendiren ve is

hayatına iliskin islerde Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgına yazı ile basvurma halinde bu dilekçeler ve

bunlarla ilgili tutanak, evrak, defter ve islemler damga vergisi ve her çesit resim ve harçtan muaftır.

Diger merciler tarafından yapılan teftisler

MADDE 95. - Isyerinin kurulup açılmasına izin vermeye yetkili belediyelerle diger ilgili makamlar

isyerinin kurulmasına ve isletilmesine izin vermeden önce, Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca is

mevzuatına göre verilmesi gerekli kurma izni ve isletme belgesinin varlıgını arastırır. Çalısma ve Sosyal

Güvenlik Bakanlıgınca kurma izni ve isletme belgesi verilmemis isyerlerine belediyeler veya diger ilgili

makamlarca da kurma veya açılma izni verilemez.

Kamu kurum ve kurulusları, isyerlerinde yapacakları is saglıgı ve güvenligi ile ilgili teftis ve

denetlemelerin sonuçlarını ve yapacakları islemleri o yer için yetkili bölge müdürlügüne bildirirler.

Isyerinin kurulup açılmasına izin vermeye yetkili belediyelerle diger ilgili makamlar her ay bu hususta

izin verdikleri, isveren ve isyerinin isim ve adresini ve yapılan isin çesidini gösterir listeleri bir sonraki ayın

onbesine kadar o yerin baglı bulundugu bölge müdürlügüne bildirirler.

Isçi ve isverenin sorumlulugu

MADDE 96. - Is denetimi ve teftisine yetkili is müfettisleri tarafından ifade ve bilgilerine basvurulan

isçilere, isverenlerin gerek dogrudan dogruya ve gerek dolayısıyla telkinlerde bulunmaları, isçileri gerçegi

saklamaya yahut degistirmeye sevk veya herhangi bir suretle zorlamaları veyahut isçilerin ilgili makamlara

basvurmaları, haber ve ifade vermeleri üzerine, bunlara karsı kötü davranıslarda bulunmaları yasaktır.

Isçilerin çalıstıkları veya ayrıldıkları isyerleriyle isverenleri hakkında gerçege uygun olmayan haberler

vererek gereksiz islemlerle ugrastırılmaları veya isverenleri haksız yere kötü duruma düsürmeye

kalkısmaları ve is müfettislerince kendilerinden sorulan hususlar için dogru olmayan cevaplar vererek

denetim ve teftisin yapılmasını güçlestirmek veya yanlıs bir sonuca vardırmak gibi kötü niyetli davranıslarda

bulunmaları yasaktır.

Zabıtanın yardımı

MADDE 97. - Bu Kanun hükümlerinin tam ve gerektigi gibi uygulanabilmesi için isyerlerini teftis ve

denetlemeye yetkili is müfettislerinin gerekli görmeleri ve istemeleri halinde, zabıta kuvvetleri, bu is

müfettislerinin görevlerini iyi bir sekilde yapabilmelerini saglamak üzere her türlü yardımda bulunmakla

yükümlüdürler.

SEKIZINCI BÖLÜM

Idari Ceza Hükümleri

Isyerini bildirme yükümlülügüne aykırılık

MADDE 98. - Bu Kanunun 3 üncü maddesindeki isyeri bildirme yükümlülügüne aykırı davranan

isveren veya isveren vekiline çalıstırılan her isçi için elli milyon lira para cezası verilir.

Bu para cezasının kesinlesmesinden sonra bildirim yükümlülügüne aykırılıgın sürmesi halinde takip eden

her ay için aynı miktar ceza uygulanır.

Genel hükümlere aykırılık

MADDE 99. - Bu Kanunun;

a) 5 inci ve 7 nci maddelerde öngörülen ilke ve yükümlülüklere aykırı davranan,

b) 8 inci maddenin son fıkrasındaki belgeyi isçiye vermeyen, 14 üncü madde hükümlerine aykırı

davranan,

c) 28 inci maddesine aykırı olarak çalısma belgesi düzenleme yükümlülügüne aykırı davranan veya bu

belgeye gerçege aykırı bilgi yazan,

Isveren veya isveren vekiline bu durumdaki her isçi için elli milyon lira para cezası verilir.

Toplu isçi çıkarma ile ilgili hükümlere aykırılık

MADDE 100. - Bu Kanunun 29 uncu maddesindeki hükümlere aykırı olarak isçi çıkaran isveren veya

isveren vekiline isten çıkardıgı her isçi için ikiyüz milyon lira para cezası verilir.

Özürlü ve eski hükümlü çalıstırma zorunluluguna aykırılık

MADDE 101. - Bu Kanunun 30 uncu maddesindeki hükümlere aykırı olarak özürlü ve eski hükümlü

çalıstırmayan isveren veya isveren vekiline çalıstırmadıgı her özürlü ve eski hükümlü ve çalıstırmadıgı her

ay için yediyüzelli milyon lira para cezası verilir. Kamu kurulusları da bu para cezasından hiçbir sekilde

muaf tutulamaz.

Ücret ile ilgili hükümlere aykırılık

MADDE 102. - Bu Kanunun;

a) 32 nci maddesinde belirtilen ücret ile isçinin bu Kanundan veya toplu is sözlesmesinden veya is

sözlesmesinden dogan ücretini süresi içinde kasden ödemeyen veya eksik ödeyen, 39 uncu maddesinde

belirtilen komisyonun belirledigi asgari ücreti isçiye ödemeyen veya noksan ödeyen isveren veya isveren

vekiline bu durumda olan her isçi ve her ay için yüz milyon lira para cezası,

b) 37 nci maddesine aykırı olarak ücrete iliskin hesap pusulası düzenlemeyen veya isçi ücretlerinden 38

inci maddeye aykırı olarak ücret kesme cezası veren veya yaptıgı ücret kesintisinin sebebini ve hesabını

bildirmeyen 52 nci maddedeki belgeyi vermeyen isveren veya isveren vekiline ikiyüz milyon lira para

cezası,

c) 41 inci maddesinde belirtilen fazla çalısmalara iliskin ücreti ödemeyen, isçiye hak ettigi serbest zamanı altı ay

zarfında kullandırmayan, fazla saatlerde yapılacak çalısmalar için isçinin onayını almayan isveren veya isveren

vekiline, bu durumda olan her isçi için yüz milyon lira para cezası,

Verilir.

Yıllık ücretli izin hükümlerine aykırılık

MADDE 103. - Yıllık ücretli izni bu Kanunun 56 ncı maddesine aykırı olarak bölen veya izin ücretini

57 nci maddenin üç ve dördüncü fıkralarında belirtilen usule aykırı olarak ödeyen veya eksik ödeyen veya

59 uncu maddedeki hak edilmis izni kullanmadan is sözlesmesinin sona ermesi halinde bu izne ait ücreti

ödemeyen veya 60 ıncı maddede belirtilen yönetmeligin esas ve usullerine aykırı olarak izin kullandırmayan

veya eksik kullandıran isveren veya isveren vekiline bu durumda olan her isçi için yüz milyon lira para

cezası verilir.

Isin düzenlenmesine iliskin hükümlere aykırılık

MADDE 104. - Bu Kanunun 63 üncü maddesinde ve bu maddede belirtilen yönetmelikte belirlenen

çalısma sürelerine aykırı olarak isçilerini çalıstıran veya 68 inci maddesindeki ara dinlenmelerini bu

maddeye göre uygulamayan veya isçileri 69 uncu maddesine aykırı olarak geceleri yedibuçuk saatten fazla

çalıstıran; gece ve gündüz postalarını degistirmeyen, 71 inci maddesi hükmüne aykırı hareket eden, 72 nci

maddesi hükümlerine aykırı olarak bu maddede belirtilen yerlerde onsekiz yasını doldurmamıs erkek

çocukları ve gençleri ve her yastaki kadınları çalıstıran, 73 üncü maddesine aykırı olarak çocuk ve genç

isçileri gece çalıstıran veya aynı maddede anılan yönetmelik hükümlerine aykırı hareket eden 74 üncü

maddesindeki hükme aykırı olarak dogumdan önceki ve sonraki sürelerde gebe veya dogum yapmıs

kadınları çalıstıran veya ücretsiz izin vermeyen, 75 inci maddesindeki isçi özlük dosyalarını düzenlemeyen,

76 ncı maddesinde belirtilen yönetmelik hükümlerine uymayan isveren veya isveren vekiline besyüz milyon

lira para cezası verilir.

64 üncü ve 65 inci maddede öngörülen hükümlere aykırı davranan isveren veya isveren vekiline bu

durumda olan her isçi için yüz milyon lira para cezası verilir.

Is saglıgı ve güvenligi ile ilgili hükümlere aykırılık

MADDE 105. - Bu Kanunun 78 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen tüzük ve yönetmeliklerdeki

hükümlere uymayan isveren veya isveren vekiline alınmayan her is saglıgı ve güvenligi önlemi için elli

milyon lira para cezası verilir. Alınmayan önlemler oranında izleyen her ay için aynı miktar para cezası

uygulanır.

Bu Kanunun 77 nci maddesi hükmüne aykırı hareket eden, 78 inci maddenin ikinci fıkrasına aykırı

olarak kurma izni ve isletme belgesi almadan bir isyeri açan, 79 uncu maddesi hükmüne aykırı olarak

faaliyeti durdurulan isi izin almadan devam ettiren, kapatılan isyerlerini izinsiz açan, 80 inci maddesinde

öngörülen is saglıgı ve güvenligi kurullarının kurulması ve çalıstırılması ile ilgili hükümlere aykırı

davranan; is saglıgı ve güvenligi kurullarınca alınan kararları uygulamayan, 81 inci maddesine aykırı olarak

isyeri hekimi çalıstırma ve isyeri saglık birimi olusturma yükümlülügünü yerine getirmeyen, 82 nci

maddesine aykırı olarak is güvenligi ile görevli mühendis veya teknik eleman görevlendirme

yükümlülügünü yerine getirmeyen isveren veya isveren vekiline besyüzer milyon lira para cezası verilir.

Bu Kanunun 85 inci maddesine aykırı olarak agır ve tehlikeli islerde onaltı yasından küçükleri çalıstıran

veya aynı maddede belirtilen yönetmelikte gösterilen yas kayıtlarına aykırı isçi çalıstıran isveren veya

isveren vekiline besyüz milyon lira para cezası verilir.

Bu Kanunun 86 ncı maddesi uyarınca isçilere doktor raporu almayan isveren veya isveren vekiline bu

durumda olan her isçi için yüz milyon lira ve 87 nci madde geregince çocuklara doktor raporu almayan

isveren veya isveren vekiline bu durumdaki her bir çocuk için yüz milyon lira para cezası verilir.

Bu Kanunun 88 inci ve 89 uncu maddelerinde öngörülen yönetmeliklerde gösterilen sartlara ve usullere

uymayan isveren veya isveren vekiline besyüz milyon lira para cezası verilir.

Is ve isçi bulma hükümlerine aykırılık

MADDE 106. - Bu Kanunun 90 ıncı maddesinde öngörülen izni almadan faaliyet gösteren isverene bir

milyar lira para cezası verilir.

Is hayatının denetim ve teftisi ile ilgili hükümlere aykırılık

MADDE 107. - Bu Kanunun;

a) 92 nci maddesinin ikinci fıkrasındaki yükümlülüklerini yerine getirmeyen,

b) 96 ncı maddesindeki yasaklara uymayan,

Isveren veya isveren vekiline bes milyar lira para cezası verilir.

Is müfettislerinin bu Kanundan veya diger kanunlardan dogan her çesit teftis, denetleme yetki ve

görevleri geregince görevlerinin yerine getirilmesi sırasında, görevlerini yapma ve sonuçlandırmaya engel

olan kimselere eylem baska bir suçu olustursa dahi ayrıca bes milyar lira para cezası verilir.

Idari para cezalarının uygulanmasına iliskin hususlar

MADDE 108. - Bu Kanunda öngörülen idari nitelikteki para cezaları gerekçesi belirtilmek suretiyle

Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı Bölge Müdürünce verilir.

Bu Kanunda yazılı olan idari para cezaları o yerin Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı Bölge Müdürü tarafından

verilir. Verilen idari para cezalarına dair kararlar ilgililere 11.2.1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu

hükümlerine göre teblig edilir. Bu cezalara karsı teblig tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde yetkili idare

mahkemesine itiraz edilebilir. Itiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz. Itiraz üzerine verilen

karar kesindir. Itiraz, zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede

sonuçlandırılır. Bu Kanuna göre verilen idari para cezaları, 21.7.1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının

Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.

DOKUZUNCU BÖLÜM

Çesitli, Geçici ve Son Hükümler

Yazılı bildirim

MADDE 109. - Bu Kanunda öngörülen bildirimlerin ilgiliye yazılı olarak ve imza karsılıgında yapılması

gerekir. Bildirim yapılan kisi bunu imzalamazsa, durum o yerde tutanakla tespit edilir. Ancak, 7201 sayılı

Kanun kapsamına giren tebligat anılan Kanun hükümlerine göre yapılır.

Konut kapıcılarının özel çalısma kosulları

MADDE 110. - Konut kapıcılarının hizmetlerinin kapsam ve niteligi ile çalısma süreleri, hafta tatili,

ulusal bayram ve genel tatil günleri, yıllık ücretli izin hakları ve kapıcı konutları ile ilgili hususların

düzenlenmesinde uygulanacak degisik sekil ve esaslar Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca

hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.

Sanayi, ticaret, tarım ve orman isleri

MADDE 111. - Bir isin bu Kanunun uygulanması bakımından sanayi, ticaret, tarım ve orman islerinden

sayılıp sayılamayacagını Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı bir yönetmelikle belirler.

Tarım ve ormandan sayılan islerde çalısanların, çalısma kosullarına iliskin hükümleri, hizmet akdi, ücret,

isin düzenlenmesi ile ilgili hususlar Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgınca çıkarılacak yönetmelikle

düzenlenir.

Bazı kamu kurum ve kuruluslarında çalısanların kıdem tazminatı

MADDE 112. - Kanuna veya kanunun verdigi yetkiye dayanılarak kurulan kurum ve kurulusların

haklarında bu Kanun ve 854, 5953, 5434 sayılı kanunların hükümleri uygulanmayan personeli ile kamu

kuruluslarında sözlesmeli olarak istihdam edilenlere mevzuat veya sözlesmelerine göre kıdem tazminatı

niteliginde yapılan ödemeler kıdem tazminatı sayılır.

Bazı islerde çalısanların ücretlerinin güvencesi

MADDE 113. - Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (ı) bentlerinde sayılan

isyerlerinde çalısan isçiler hakkında 32, 35, 37, 38 inci madde hükümleri uygulanır. Bu maddelere aykırılık

hallerinde ilgililer hakkında ilgili ceza hükümleri uygulanır.

Üçlü Danısma Kurulu

MADDE 114. - Çalısma barısının ve endüstri iliskilerinin gelistirilmesinde, çalısma hayatıyla ilgili

mevzuat çalısmalarının ve uygulamalarının izlenmesi amacıyla; Hükümet ile isveren, kamu görevlileri ve

isçi sendikaları konfederasyonları arasında etkin danısmayı saglamak üzere, üçlü temsile dayalı istisari

mahiyette bir danısma kurulu olusturulur.

Kurulun çalısma usul ve esasları çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.

Kantin açılması

MADDE 115. – Isyerlerinde, yüzelli ve daha fazla isçi çalıstırılması halinde, isçilerin ve ailelerinin

gerekli ihtiyaçlarının karsılanması amacıyla isçiler tarafından kurulacak tüketim kooperatiflerine

isverenlerce yer tahsisi yapılabilir.

MADDE 116. – 13.6.1952 tarihli ve 5953 sayılı Basın Mesleginde Çalısanlarla Çalıstıranlar Arasındaki

Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 6 ncı maddesinin son fıkrası asagıdaki sekilde degistirilmistir.

Is Kanununun 18, 19, 20, 21 ve 29 uncu maddesi hükümleri kıyas yoluyla uygulanır.

MADDE 117. – 5.5.1983 tarihli ve 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 30 uncu maddesinin birinci

fıkrasında geçen “1475 sayılı Is Kanununun” ibaresi “Is Kanununun”, ikinci fıkrasında geçen “1475 sayılı

Kanunun 13/D” ibaresi “Is Kanununun 21 inci” seklinde degistirilmistir.

MADDE 118. - 2821 sayılı Kanunun 31 inci maddesinin altıncı fıkrasında geçen "1475 sayılı Kanunun

13/A, 13/B, 13/C, 13/D, 13/E" ibareleri "Is Kanununun 18, 19, 20 ve 21 inci ", "1475 sayılı Kanunun 13/D"

ibaresi "Is Kanununun 21 inci", yedinci fıkrasında geçen "1475 sayılı Kanunun 13/A" ibaresi "Is

Kanununun 18 inci", “13/A, 13/B, 13/C, 13/D ve 13/E " ibareleri "18, 19, 20 ve 21 inci" seklinde

degistirilmistir.

Yönetmelikler

MADDE 119. - Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler Kanunun yayımı tarihinden itibaren altı ay

içerisinde çıkartılır.

Yürürlükten kaldırılan hükümler

MADDE 120. – 25.8.1971 tarihli ve 1475 sayılı Is Kanununun 14 üncü maddesi hariç diger maddeleri

yürürlükten kaldırılmıstır.

GEÇICI MADDE 1. - Diger mevzuatta 1475 sayılı Is Kanununa yapılan atıflar bu Kanuna yapılmıs

sayılır.

Bu Kanunun 120 nci maddesi ile yürürlükte bırakılan 1475 sayılı Is Kanununun 14 üncü maddesinin

birinci fıkrasının 1 inci ve 2 nci bendi ile onbirinci fıkrasında, anılan Kanunun 16, 17 ve 26 ncı maddelerine

yapılan atıflar, bu Kanunun 24, 25 ve 32 nci maddelerine yapılmıs sayılır.

GEÇICI MADDE 2. - 1475 sayılı Kanuna göre halen yürürlükte bulunan tüzük ve yönetmeliklerin bu

Kanun hükümlerine aykırı olmayan hükümleri yeni yönetmelikler çıkarılıncaya kadar yürürlükte kalır.

GEÇICI MADDE 3. - 1475 sayılı Kanuna göre alınmıs bulunan asgari ücret kararı, bu Kanunun 39

uncu maddesine göre tespit yapılıncaya kadar yürürlükte kalır.

GEÇICI MADDE 4. - Mülga 3008 sayılı Is Kanununun 13 üncü maddesi hükümleri haklarında

uygulanmayanlar için, bu Kanunun geçici 6 ncı maddesinde sözü edilen kıdem tazminatı hakkı 12.8.1967

tarihinden itibaren baslar.

Ilk defa bu Kanun kapsamına girenlerin kıdem tazminatı hakları bu Kanunun yürürlüge girdigi tarihten

itibaren baslar.

GEÇICI MADDE 5. - 1475 sayılı Kanunun 25 inci maddesi ile 3713 sayılı Kanunun ek 1 inci

maddesinin (B) fıkrasında yer alan oranlar, bu Kanunun 30 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu

tarafından yeniden belirleninceye kadar geçerlidir.

GEÇICI MADDE 6. – Kıdem tazminatı için bir kıdem tazminatı fonu kurulur. Kıdem tazminatı fonuna

iliskin Kanunun yürürlüge girecegi tarihe kadar isçilerin kıdemleri için 1475 sayılı Is Kanununun 14

üncü maddesi hükümlerine göre kıdem tazminatı hakları saklıdır.

Yürürlük

MADDE 121. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüge girer.

Yürütme

MADDE 122. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.